Rèn luyện kỹ năng quản trị cảm xúc cho con hiệu quả, ba mẹ nên áp dụng ngay từ bây giờ

Bản chất trẻ em thì rất đơn giản. Đối với người lớn, cảm xúc của chúng có vẻ phi lý và hoàn toàn không phù hợp với hoàn cảnh. Nhưng bạn đừng quá lo lắng, trẻ được phép cảm nhận bất cứ điều gì chúng muốn. Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng có thể cư xử theo cách chúng muốn. 

Mẹ và bé ra ngoài chơi. Nguồn ảnh: Canva

Bạn có thể điều chỉnh hành động nếu con bạn vi phạm các quy tắc, làm tổn thương người khác hoặc cư xử theo những cách không phù hợp với xã hội. Đồng thời, cho chúng biết cảm thấy tức giận, buồn bã, sợ hãi, phấn khích hoặc bất kỳ cảm xúc nào khác mà chúng trải qua là điều hoàn toàn bình thường.

1Hạn chế cảm xúc tiêu cực

Những đứa trẻ tin rằng: “Con không nên cảm thấy buồn” thì sẽ cố gắng hết sức để tránh đau buồn nhưng điều đó không tốt. Đau buồn là một quá trình chữa lành và không nên trốn tránh. Tương tự, những đứa trẻ nghĩ “Nổi điên là không tốt” thì có thể mỉm cười và từ chối lên tiếng bảo vệ bản thân.

Trên thực tế, tức giận không phải là xấu. Đó là cách trẻ em thường dùng  để đối phó với cơn giận dữ có thể dẫn đến những lựa chọn lành mạnh hoặc không lành mạnh. Mục tiêu của bạn không nên thay đổi cảm xúc của con. Tránh nói những điều như:

• Đừng quá kịch tính.
• Đừng nổi điên lên vì một chuyện nhỏ như vậy.
• Đừng khóc nữa
• Bạn đang lăn tăn vì không có gì.
• Đừng trẻ con như vậy.
• Đừng lo lắng về một điều ngớ ngẩn như vậy. 

Bài viết liên quan: Nuôi dạy con đúng cách - Mách bạn những sai lầm nên tránh khi nuôi dạy trẻ

2Tách rời cảm xúc khỏi hành vi

Phân biệt những gì con bạn làm và cảm giác của chúng. Giận dữ là một cảm giác và đánh là một hành vi. Buồn bã là một cảm giác và la hét là một hành vi.

Thay vì cố gắng ép buộc con bạn thực hiện theo khuôn mẫu, hãy dạy chúng cách đối mặt với những cảm xúc không thoải mái.

Ví dụ: Chủ động dạy các kỹ thuật quản lý cơn tức giận để con bạn thấy rằng cảm thấy tức giận là bình thường, nhưng nổi cơn thịnh nộ là không tốt cho sức khỏe. Sau đó, làm cho chúng hiểu rằng chúng sẽ không phải đối mặt với hậu quả cho cảm xúc, nhưng chúng sẽ gặp phải vấn đề nếu thể hiện cảm xúc của mình bằng cách cư xử sai.

Hiểu được cảm xúc của chúng và phản ứng phù hợp là một phần quan trọng trong quá trình phát triển nhận thức của con bạn. Trên thực tế, khi trẻ em đã nắm bắt được cảm xúc của mình, nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng sẽ học tốt hơn ở trường và có những tương tác tích cực hơn với bạn bè và giáo viên. 

Hiểu được cảm xúc của chúng và phản ứng phù hợp là một phần quan trọng trong quá trình phát triển nhận thức của con bạn. Nguồn: Canva

3Hướng dẫn cách xử lý sự khó chịu

Đôi khi cha mẹ nghĩ rằng nuôi dạy một đứa trẻ có tinh thần vững vàng là nuôi dạy một đứa trẻ không có cảm xúc. Nhưng đó không phải là sự thật. Những đứa trẻ mạnh mẽ về tinh thần nhận ra cảm xúc của chúng và sau đó chọn những cách lành mạnh để đối phó với những cảm xúc đó.

Một nghiên cứu về trẻ em mẫu giáo cho thấy rằng thường xuyên nói về cảm xúc cho chúng sẽ cải thiện khả năng hiểu các thuật ngữ liên quan đến cảm xúc của trẻ. Ngoài ra, bằng cách nói về cảm xúc, ngay cả khi còn nhỏ, bạn có thể cải thiện khả năng hiểu cảm xúc của con bạn.

Dạy con bạn rằng chúng có thể xử lý những cảm giác không thoải mái chẳng hạn như lo lắng. Khi chúng sợ hãi bước lên trước toàn trường, chúng sẽ sẵn sàng thử nếu bạn đã cho chúng kỹ năng đối mặt với nỗi sợ hãi. Tuy nhiên, nếu bạn gửi thông điệp rằng lo lắng là điều tồi tệ, trẻ có thể tránh làm những việc khiến chúng cảm thấy lo lắng.

Tương tự, hãy cho con bạn thấy rằng những cảm xúc không thoải mái là một phần của cuộc sống. Và đôi khi, bạn phải cư xử trái ngược với cảm giác của mình.

Ví dụ nói về cách bạn vẫn đối xử tử tế với người khác ngay cả trong những ngày bạn cảm thấy gắt gỏng. Cho trẻ thấy rằng vào những ngày bạn cảm thấy buồn, bạn vẫn đi làm. Hãy nói rõ rằng đôi khi bạn phải hoàn thành mọi việc ngay cả khi bạn cảm thấy không thích.

Bài viết liên quan: Tại sao ba mẹ không nên la mắng con và những biện pháp dạy con hiệu quả

4Dạy trẻ quản lý cảm xúc

Khi bạn dạy con mình rằng cảm xúc của chúng là ổn và chúng có thể tìm ra những cách thích hợp về mặt xã hội để đối phó với những cảm xúc đó, bạn có thể sẽ thấy sự cải thiện lớn trong hành vi của chúng. Hãy làm theo các bước sau để giúp con bạn quản lý cảm xúc và kiểm soát hành vi của mình.

• Ghi nhãn cảm xúc của trẻ. Dạy con bạn gọi tên cảm xúc  để chúng có thể bắt đầu hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình. Nói điều gì đó như "Có vẻ như con đang cảm thấy thực sự thất vọng vì hôm nay chúng ta không đến công viên."
• Dạy các kỹ năng đối phó lành mạnh. Chủ động dạy con cách đối phó với sự khó chịu một cách tích cực. Cho chúng thấy rằng chúng có thể tô màu một bức tranh khi chúng buồn hoặc chúng có thể chơi bên ngoài khi chúng đang tức giận.
• Cho con bạn thấy rằng chúng có một số quyền kiểm soát. Nếu con đang có tâm trạng tồi tệ, hãy nói về những hành vi như hờn dỗi trong phòng có khả năng khiến trẻ rơi vào tâm trạng tồi tệ như thế nào. Bên cạnh đó, bạn hãy gợi ý cho con các lựa chọn thay thế chẳng hạn như chơi một trò chơi vui nhộn có thể khiến họ vui lên.
• Kỷ luật con bạn nếu có hành vi không phù hợp. Nếu con bạn làm vỡ đồ chơi của anh chị em khi đang tức giận, hãy đưa ra hậu quả cho chúng. Hãy nói rõ ràng bé sẽ không bị trừng phạt vì cảm xúc của mình, nhưng trẻ  sẽ phải chịu hậu quả nếu vi phạm các quy tắc.
• Tránh chấp nhận cảm xúc như một cái cớ. Nếu con bạn nói rằng chúng không thể làm bài tập về nhà vì chúng đang buồn, thì bạn vẫn phải yêu cầu trẻ hoàn thành bài tập. Trong những trường hợp đặc biệt hãy yêu cầu bé chịu trách nhiệm về hành vi của chính mình. 

Tìm kiếm những khoảnh khắc có thể dạy được để dạy con về cảm xúc. Nguồn: Canva

Khi con bạn lớn lên, chúng sẽ kiểm soát tốt hơn cảm xúc của mình. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng sẽ không gặp khó khăn trong suốt những năm học phổ thông và thiếu niên. Tuổi thơ có thể là một chuyến tàu lượn đầy cảm xúc.

Tìm kiếm những khoảnh khắc thú vị để có thể dạy con cách kiểm soát cảm xúc. Và hãy chuẩn bị tinh thần để quản lý cảm xúc của chính mình tốt hơn. Con bạn sẽ học được nhiều điều về cảm xúc qua cách bạn phản ứng với những trở ngại, khó khăn và thất bại.

Nguyễn Thị Thảo tổng hợp