Top 20 trò chơi gắn liền với tuổi thơ, trẻ em và người lớn đều chơi được

Tuổi thơ của nhiều thế hệ không có smartphone hay máy chơi game, nhưng lại tràn ngập tiếng cười với những trò chơi dân gian đơn giản mà vui bất tận. Từ những buổi trưa hè nhảy dây, trốn tìm, đến những chiều lộng gió thả diều hay rượt đuổi quanh sân trường với lon sữa bò... tất cả tạo nên ký ức khó phai. Cùng nhau điểm lại những trò chơi tuổi thơ đã từng gắn liền với bao thế hệ – nơi những kỷ niệm vẫn còn vẹn nguyên trong tim.

1Bịt mắt bắt dê

Số người chơi: Tối thiểu 5

Chuẩn bị: Khăn bịt mắt

Cách chơi:

• Chọn một người làm “bịt mắt” bằng cách oẳn tù tì hoặc thỏa thuận. Người này sẽ được bịt kín mắt bằng khăn mềm để không nhìn thấy gì.
• Những người còn lại đứng thành vòng tròn quay quanh người bịt mắt.
• Mọi người có thể chạy, di chuyển xung quanh tạo tiếng động để gây nhiễu hướng cho người bịt mắt.
• Khi người bịt mắt hô “đứng lại” hoặc “bắt đầu”, tất cả phải đứng im, không được di chuyển.
• Người bịt mắt sẽ đi tìm và cố bắt một người trong vòng. Khi bắt được, người bịt mắt phải đoán đúng tên người đó.
• Nếu đoán đúng, người bị bắt sẽ làm người bịt mắt ở lượt chơi kế tiếp, người trước đó trở thành thành viên vòng ngoài.
• Nếu đoán sai, người bịt mắt tiếp tục đi tìm “dê” khác trong thời gian quy định.
• Người làm dê không được chạy ra ngoài vòng tròn, nhưng có thể di chuyển, kêu “be be” để thu hút hoặc đánh lạc hướng người bịt mắt.
• Trò chơi sẽ tiếp tục cho đến khi có người bị bắt đúng và đổi vai, hoặc hết thời gian chơi.

Hình minh hoạ trò chơi bịt mắt bắt dê

2Kéo co

Số người chơi: 2 đội, mỗi đội từ 5 đến 10 người hoặc nhiều hơn, tùy quy mô sân chơi.

Dụng cụ: Một sợi dây thừng chắc chắn dài khoảng 10-20 mét, ở giữa dây có buộc một khăn đỏ hoặc dải lụa đỏ làm dấu mốc; sân chơi có các vạch hoặc điểm mốc phân định vùng kéo.

Cách chơi:

• Chia người chơi thành 2 đội, mỗi đội đứng nắm dây phía hai đầu, số người đều nhau.
• Điểm giữa dây có dấu hiệu (khăn đỏ) làm mốc trung tâm.
• Khi có hiệu lệnh bắt đầu, hai đội dùng sức kéo dây về phía mình.
• Đội kéo được đoạn dây có dấu mốc (khăn đỏ) vượt qua vạch quy định bên mình trước sẽ thắng hiệp đó.
• Trò chơi thường kéo 3 hiệp; đội thắng 2 hiệp trước sẽ là đội thắng chung cuộc.
• Trong khi kéo, không được nhả tay dây, không được ngã hay dùng các chiêu trò không công bằng.

Hình minh hoạ trò chơi kéo co

3Nhảy dây

Số người chơi: 2 người trở lên.

Dụng cụ: 1 sợi dây thừng hoặc dây thun tầm 2 - 3m.

Cách chơi:

• Hai người cầm hai đầu dây, đứng cách nhau vài mét, quay dây theo một chiều đều đặn tạo thành vòng cung lớn để người nhảy có thể nhảy vào.
• Các người chơi đứng xếp hàng chờ lượt nhảy.
• Khi dây bắt đầu quay, người quay dây sẽ đồng thời gọi tên hoặc hô to tên người đang nhảy.
• Người được gọi tên đó phải nhảy vào đúng nhịp dây, thực hiện nhảy dây liên tục mà không để vướng vào dây.
• Nếu nhảy đúng nhịp và không bị vướng, người nhảy tiếp tục được nhảy thêm nhiều vòng.
• Nếu người nhảy nhảy bị vướng dây hoặc nhảy sai nhịp thì hết lượt, người đó ra quay dây hoặc đứng cuối hàng, người khác lên nhảy.
• Trò chơi tiếp tục cho đến khi có người nhảy đủ số vòng hoặc thời gian quy định.

Hình minh hoạ trò chơi nhảy dây

4Trốn tìm

Số người chơi: Ít nhất 3 người trở lên.

Dụng cụ: Không cần, chỉ cần không gian rộng vừa đủ để trốn và tìm.

Cách chơi:

• Chọn một người làm “người đi tìm” (có thể bằng oẳn tù tì hoặc đồng thuận).
• Người đi tìm đứng ở một vị trí (gốc cây, tường, cột...), quay mặt hoặc bịt mắt lại, đồng thời đếm lớn (thường đếm từ 1 đến 20 hoặc số đã thống nhất).
• Trong lúc người đi tìm đếm, những người còn lại sẽ đi trốn trong khu vực cho phép.
• Sau khi đếm xong, người đi tìm sẽ đi tìm các bạn trốn.
• Người trốn bị tìm thấy phải chạy về chỗ “gốc” hoặc vị trí xuất phát an toàn để không bị bắt.
• Nếu người đi tìm bắt được hoặc chạm vào người trốn trước khi họ về “gốc”, người đó bị bắt, hoặc phải làm người đi tìm ở lượt tiếp theo (tuỳ nhóm quy định).
• Trò chơi tiếp tục cho đến khi tìm hết người hoặc một người trốn được an toàn về “gốc” mà không bị bắt.
• Người đầu tiên được tìm thấy hoặc bị bắt sẽ làm người đi tìm ở lượt tiếp theo.

Hình minh hoạ trò chơi trốn tìm

5Ô ăn quan

Số người chơi: 2 người trở lên

Dụng cụ: Bàn chơi gồm 12 ô (10 ô vuông và 2 ô bán nguyệt ở hai đầu gọi là ô quan), 2 quân quan (đá lớn hơn hoặc vật tượng trưng), và khoảng 50 quân dân nhỏ (sỏi, đá, hạt nhựa,...).

Cách chơi:

• Bàn chơi được vẽ hình chữ nhật dài, chia làm 10 ô vuông đều nhau ở giữa, hai đầu vẽ thêm 2 ô bán nguyệt (ô quan). Mỗi ô vuông gọi là ô dân.
• Đặt 2 quân quan ở 2 ô bán nguyệt. Mỗi ô dân đặt 5 quân dân.
• Hai người chơi ngồi đối diện, mỗi người quản lý 5 ô dân liền kề phía mình.
• Người chơi đầu tiên chọn một ô dân trên phía mình, lấy hết quân trong ô đó rải lần lượt sang các ô kế tiếp theo chiều kim đồng hồ, mỗi ô 1 quân.
• Khi rải xong quân cuối cùng:
  • Nếu ô kế tiếp có quân, người chơi nhặt hết quân đó tiếp tục rải theo chiều kim đồng hồ.
  • Nếu ô kế tiếp trống, người chơi dừng lại và được ăn toàn bộ quân dân trong ô kế tiếp sau ô trống đó (nếu có quân).
  • Nếu ô kế tiếp là ô quan hoặc sau ô trống là ô quan thì người chơi mất lượt.
• Người chơi có thể tính toán để ăn nhiều quân trong một lượt đi.
• Khi ô dân phía mình hết quân, người chơi được dùng quân đã ăn được để rải tiếp hoặc mượn quân của đối phương để rải.
• Trò chơi kết thúc khi tất cả các quân đều bị ăn hết hoặc không còn có thể di chuyển.
• Tính điểm bằng cách đếm số quân đã ăn được, mỗi quân quan tương đương 5 hoặc 10 quân dân (theo thỏa thuận).
• Người chơi có số quân lớn hơn thắng.

Hình minh hoạ trò chơi ô ăn quan

6Bắn bi

Số người chơi: 2 người trở lên

Dụng cụ: Bi, vẽ lỗ nhỏ dưới đất

Cách chơi:

• Người chơi oẳn tù tì hoặc bốc thăm để quyết định thứ tự bắn.
• Mỗi người đứng cách lỗ bi khoảng 1 gang tay (tùy luật), rồi lần lượt bắn bi vào lỗ.

Cách bắn:

• Đặt viên bi lên ngón tay cái, kẹp giữa ngón trỏ và cái, sau đó bật mạnh để bi bay về phía lỗ.
• Người nào bắn trúng lỗ (hoặc gần lỗ nhất nếu không ai trúng) sẽ được quyền đi trước ở vòng tiếp theo.

Luật tính điểm (tùy chọn):

• Ai bắn trúng lỗ nhiều lần nhất là người chiến thắng.
• Hoặc chơi kiểu “ăn bi”: bắn trúng bi của người khác thì được “ăn” viên đó (lấy làm của mình). Người còn nhiều bi nhất là người thắng.

7Cướp cờ

Số người chơi: 6 - 10 người trở lên, chia thành 2 đội đều nhau.

Dụng cụ: 1 lá cờ (hoặc khăn, vật tượng trưng), vạch kẻ hoặc đánh dấu vị trí xuất phát và vòng tròn ở giữa sân.

Cách chơi:

• Chia thành 2 đội, số lượng mỗi đội thường từ 5–10 người, đứng thành hàng ngang ở vị trí xuất phát của đội mình.
• Quản trò đánh số thứ tự cho từng thành viên, mỗi người nhớ chính xác số của mình.
• Cắm lá cờ (hoặc khăn, vật tượng trưng) ở vòng tròn giữa sân, khoảng cách từ cờ đến hai đội phải bằng nhau.
• Quản trò hô số, hai người cùng số của hai đội nhanh chóng chạy lên giành cờ.
• Người cướp được cờ phải chạy về vạch xuất phát đội mình mà không bị người cùng số của đội còn lại chạm vào.
• Nếu bị chạm trước khi về đích, lượt đó thua hoặc bị loại; nếu cảm thấy nguy hiểm, người cầm cờ có quyền bỏ cờ xuống để tránh bị bắt.
• Trường hợp gọi nhiều số cùng lúc, chỉ số nào được gọi mới được phép đuổi và chạm vào số tương ứng bên kia.
• Đội nào giành được nhiều “điểm” hơn sau số lượt nhất định sẽ chiến thắng. Không được ôm, giữ, cản vượt quá mức cho phép.

Hình minh hoạ trò chơi cướp cờ

8Chọi cầu

Số người chơi: 6 trở lên (chia thành 2 đội đều nhau).

Dụng cụ: 1 quả cầu, sân chia làm 2 phần, khu “nhà tù” phía sau mỗi đội.

Cách chơi:

• Chia thành 2 đội bằng nhau, sân chơi chia thành hai phần, phía sau có khu vực gọi là “nhà tù” cho mỗi đội.
• Đội A cầm cầu (có thể là quả cầu làm từ lá, bọc nilon, hoặc quả banh nhỏ) và ném sang sân đội B, cố gắng ném trúng thành viên đội đối phương.
• Nếu cầu chạm vào một thành viên đối phương, người bị trúng trở thành “tù binh”, đi vào khu vực nhà tù của đội bạn.
• Nếu tù binh bắt được cầu mà không rơi thì tất cả thành viên đội đối phương (đội ném) phải đứng im, là mục tiêu cho tù binh ném lại – nếu ném trúng ai thì đổi tù cho nhau hoặc có quyền chạy về đội mình (tùy biến thể).
• Trò chơi tiếp tục cho đến khi một đội hết người hoặc sau thời gian quy định, đội còn nhiều thành viên tự do hơn sẽ thắng.
• Yêu cầu khéo léo trong ném, bắt cầu và phối hợp đồng đội để giải cứu “tù binh”.

9Chơi chuyền (Banh đũa)

Số người chơi: Cá nhân hoặc lần lượt từng người

Dụng cụ: 1 bóng cao su nhỏ + 10 que (hoặc que tăm to)

Cách chơi:

• Trải 10 que đũa rải đều trên mặt đất hoặc bàn sạch, không chồng lên nhau.
• Người chơi cầm banh, chuẩn bị thực hiện lượt của mình.
• Tung banh lên bằng một tay, đồng thời nhanh chóng dùng tay còn lại nhặt đũa theo đúng lượt (mỗi lượt có quy định riêng).
• Phải bắt lại banh trước khi rơi xuống đất. Nếu rơi banh hoặc chạm nhầm que đũa khác, sẽ mất lượt.
• Nếu nhặt đủ que đúng quy định mà vẫn bắt được banh, người chơi tiếp tục lượt tiếp theo.
• Người nào hoàn thành nhiều vòng chuyền nhất là người thắng.

Mỗi vòng có một tên gọi và quy tắc riêng:

Hình minh họa trò chơi banh đũa

10Cá sấu lên bờ

Số người chơi: 3 trở lên

Cách chơi:

• Một người làm “cá sấu” đứng dưới đất.
• Những người khác chạy quanh, khi nghe “Cá sấu lên!”, phải nhanh chóng nhảy lên nơi an toàn (ghế, bậc thềm...).
• Ai bị bắt trước khi lên bờ là người làm cá sấu tiếp theo.

11Nhảy lò cò

Số người chơi: 1 người trở lên.

Dụng cụ: Phấn hoặc que để vẽ các ô trên mặt đất.

Cách chơi:

• Vẽ một dãy ô vuông trên đất, bao gồm các ô đơn và ô đôi theo kiểu truyền thống (thường là 10 ô, trong đó ô cuối gọi là “Thiên đường”).
• Người chơi lần lượt ném một vật nhỏ (ví dụ viên đá) vào ô số 1, 2, 3… theo thứ tự.
• Người chơi nhảy bằng một chân vào các ô đơn, nhảy bằng hai chân vào các ô đôi rồi nhảy dần lên tới ô cuối.
• Khi nhảy, không được chạm chân vào vạch, chống tay hoặc mất thăng bằng; nếu phạm lỗi sẽ mất lượt.
• Khi đến ô cuối cùng, người chơi quay lại nhảy ngược về để nhặt vật đánh dấu mà vẫn đứng trên một chân.
• Hoàn thành không lỗi sẽ được tiếp tục ném vật vào ô tiếp theo và chơi tiếp.
• Người nào hoàn thành hết các ô trước sẽ thắng.

12Đá cầu

Số người chơi: 2 trở lên

Dụng cụ: 1 trái cầu

Cách chơi:

• Dùng chân, gót hoặc đầu gối để chuyền cầu qua lại.
• Không để rơi đất.
• Ai giữ cầu lâu nhất, biểu diễn đẹp là người chiến thắng.

Hoặc có thể chơi theo cá nhân:

• Ai tâng cầu được nhiều nhất thì thắng.

Hình minh hoạ trò chơi đá cầu

13Rồng rắn lên mây

Số người chơi: 5 người trở lên (càng đông càng vui).

Dụng cụ: Không cần dụng cụ, chỉ cần khoảng không gian rộng rãi, bằng phẳng.

Cách chơi:

• Các bạn chơi đầu tiên oẳn tù tì hoặc bốc thăm để chọn ra một người làm “thầy thuốc” (người đi bắt).
• Những người còn lại xếp thành một hàng dài, đứng nối đuôi nhau, mỗi người túm áo hoặc giữ eo người trước tạo thành “đoàn rồng rắn”.
• Người đứng đầu đoàn gọi là “khúc đầu” (nên chọn người to khỏe, có sải tay rộng để bảo vệ đội), người cuối cùng gọi là “khúc đuôi”, còn lại là “khúc giữa”.
• Đoàn rồng rắn vừa đi vừa đồng thanh hát bài đồng dao truyền thống như:
  • “Rồng rắn lên mây,
  • Có cái cây lúc lắc,
  • Có nhà hiển vinh.
  • Hỏi thăm thầy thuốc.
  • Có nhà hay không?
• “Thầy thuốc” trả lời: “Thấy thuốc đi chơi (hay đi chợ, đi câu cá , đi vắng…)”. Đoàn người lại đi và hát tiếp cho đến khi thầy thuốc trả lời: “Có!” thì người đầu đoàn “rồng rắn” bắt đầu cuộc đối đáp:
  • Cho tôi xin ít lửa.
  • Lửa làm gì? (Thầy thuốc hỏi)
  • Lửa kho cá.
  • Cá mấy khúc?
  • Cá ba khúc.
  • Cho ta xin khúc đầu.
  • Cục xương cục xẩu.
  • Cho ta xin khúc giữa.
  • Cục máu cục me.
  • Cho ta xin khúc đuôi.
  • Tha hồ thầy đuổi.
• Lúc đó thầy thuốc phải tìm cách làm sao bắt được người cuối cùng trong hàng.
• Khi chơi, đoàn rồng rắn di chuyển luồn lách, uốn éo như con rắn, người đầu dàn rộng tay để ngăn thầy thuốc không bắt được người cuối.
• Nhiệm vụ của thầy thuốc là cố gắng bắt được người đứng cuối (khúc đuôi) của đoàn rồng rắn.
• Những người giữa (khúc giữa) phải giữ chặt áo nhau, tránh bị đứt rời, đồng thời chạy nhanh để bảo vệ khúc đuôi.
• Nếu thầy thuốc bắt được khúc đuôi hoặc đứt hàng rồng rắn thì ván chơi kết thúc, người bắt được sẽ làm thầy thuốc ở ván tiếp theo.

Hình minh hoạ trò chơi rồng rắn lên mây

14Chi chi chành chành

Số người chơi: Tối thiểu 2

Cách chơi:

• Chọn một người đứng ra trước, xòe bàn tay ra.
• Những người còn lại giơ ngón trỏ đặt vào lòng bàn tay người đó.
• Người xòe tay đọc nhanh bài đồng dao:
  • Chi chi chành chành
  • Cái đanh thổi lửa
  • Con ngựa đứt cương
  • Ba vương ngũ đế
  • Bắt dế đi tìm
  • Ù à ù ập
• Khi đọc đến chữ “ập”, người xòe tay nhanh chóng nắm lại tay, những người khác cố gắng rút tay ra thật nhanh.
• Ai không rút kịp bị nắm tay thì sẽ phải làm người xòe tay ở lượt chơi tiếp theo.

Hình minh hoạ trò chơi chi chi chành chành

15Lộn cầu vồng

Số người chơi: 4người trở lên, chia làm 2 đội.

Dụng cụ: Không cần dụng cụ đặc biệt, chỉ cần không gian rộng rãi để di chuyển.

Cách chơi:

• Hai người chơi đứng đối diện nhau, nắm tay nhau.
• Vừa đọc đồng dao lộn cầu vồng:
  • “Lộn cầu vồng
  • Nước trong nước chảy
  • Có cô mười bảy
  • Có chị mười ba
  • Hai chị em ta cùng lộn cầu vồng”
• Trong khi đọc, hai người đung đưa tay sang hai bên theo nhịp bài đồng dao.
• Khi đọc đến câu cuối cùng, hai bạn giơ tay lên cao rồi cùng lộn (xoay) người một vòng qua tay nhau.
• Sau khi lộn xong, cả hai người sẽ đứng quay lưng vào nhau, tay vẫn nắm chặt.
• Đôi nào giữ được sự thăng bằng, không ngã và không tuột tay thì được xem là thắng; ai ngã hoặc buông tay sẽ bị thua và có thể bị phạt theo quy định nhóm.

Hướng dẫn chơi lộn cầu vồng. Nguồn: IEC - Thành phố Giáo dục Quốc tế

16Thả diều

Số người chơi: Không giới hạn.

Dụng cụ: Diều + dây cước.

Cách chơi:

• Thả diều ở nơi trống trải, có gió (đồng, bãi đất, sân vận động).
• Chạy nhẹ nhàng để diều bay lên.
• Ai có diều bay cao nhất, lâu nhất là thắng.

Hình minh hoạ trò chơi thả diều

17Tạt lon

Số người chơi: 4 trở lên

Dụng cụ: Lon thiếc, dép

Cách chơi:

• Người chơi kẻ một vòng tròn trên đất và đặt lon vào giữa vòng. Sau đó, kẻ thêm một vạch ném cách vòng một đoạn (khoảng 2 – 3 mét).
• Chọn một người làm người giữ lon, những người còn lại sẽ đứng ở vạch ném để tạt lon bằng dép hoặc vật nhẹ.
• Nếu tạt trúng lon và lon văng ra khỏi vòng, người giữ lon phải chạy nhặt và đặt lại lon vào vòng.
• Trong lúc đó, người vừa tạt trúng lon phải chạy nhặt dép và trở về vạch trước khi bị người giữ lon chạm vào. Nếu chạy về an toàn thì thoát, còn bị bắt sẽ phải làm người giữ lon mới.
• Nếu tạt không trúng lon hoặc bị người giữ lon bắt trước khi kịp về vạch, thì cũng bị đổi vai làm người giữ lon.

Hình minh hoạ trò chơi tạt lon

18Bịt mắt đánh trống

Số người chơi: 3 trở lên

Dụng cụ: Trống, khăn bịt mắt

Cách chơi:

• Một người bị bịt mắt và được xoay vài vòng.
• Người chơi phải đi tìm và đánh trúng trống.
• Ai đánh trúng nhanh nhất hoặc đẹp nhất là thắng.

Hình minh hoạ trò chơi bịt mắt đánh trống

19Dung dăng dung dẻ

Số người chơi: 4 trở lên.

Cách chơi: 

• Đầu tiên, người chơi vẽ sẵn các vòng tròn nhỏ trên đất, số lượng vòng tròn phải ít hơn số người chơi. Khi chơi mọi người nắm tay nhau tạo thành một hàng đi quanh các vòng tròn và cùng nhau đọc lớn:
  • “Dung dăng dung dè 
  • Dắt trẻ đi chơi
  • Đi đến cổng trời gặp cậu gặp mợ
  • Cho cháu về quê
  • Cho dê đi học
  • Cho cóc ở nhà
  • Cho gà bới bếp
  • Ngồi xẹp xuống đây.” 
• Khi đọc hết chữ “đây” người chơi phải nhanh chóng tìm một vòng tròn và ngồi xuống. Nếu người chơi nào không tìm thấy được vòng tròn thì bị loại.
• Trò chơi cứ tiếp tục như thế đến khi tìm được người thắng cuộc.

Hình minh hoạ trò chơi dung dăng dung dẻ

20Oẳn tù tì

Số người chơi: 2 trở lên

Cách chơi:

Các người chơi ra một trong ba kiểu như sau:

Búa: Người chơi phải nắm các ngón tay lại như quả đấm.

Kéo: Người chơi phải nắm 3 ngón tay lại (gồm ngón cái, ngón áp út, và ngón út) và xòe ra 2 ngón tay còn lại (gồm ngón trỏ và ngón giữa).

Bao: Người chơi chỉ cần xòe cả 5 ngón tay ra.

Trong quá trình chơi, nếu muốn thắng, người chơi nên ghi nhớ “búa thì đập được kéo, kéo thì cắt được bao, bao thì bao được búa.”

Khi tất cả người chơi cùng đọc: “Oẳn tù tì, ra cái gì? ra cái này”, sau đó tất cả người chơi đưa tay ra cùng một lúc, sau đó phân định thắng thua theo kiểu hình thức là kéo, búa hoặc bao, khi hai bên ra một kiểu giống nhau thì được oẳn tù tì lại.

Hình minh hoạ trò chơi oẳn tù tì

Dù thời gian trôi qua, công nghệ thay đổi, nhưng những trò chơi tuổi thơ vẫn luôn là một phần ký ức đẹp đẽ không thể thay thế. Đó không chỉ là trò chơi – mà còn là tình bạn, là tiếng cười vô tư, là tuổi thơ đầy nắng gió. Hãy chia sẻ lại với con trẻ hôm nay, để những trò chơi ấy được sống tiếp trong một thế hệ mới!