Mẹo giúp bé tự xúc ăn - Phương pháp nuôi con "nhàn tênh" cho ba mẹ

Tự ăn là một thuật ngữ dùng để mô tả khả năng ăn uống của trẻ một cách độc lập, bằng tay, muỗng hoặc cốc. Hầu hết trẻ sơ sinh bắt đầu tự ăn khi trẻ được 6 đến 12 tháng tuổi. Theo các chuyên gia, cha mẹ nên khuyến khích trẻ tự xúc ăn ngay khi trẻ bắt đầu ăn bổ sung.

Trẻ tập tự ăn giúp rèn luyện kỹ năng vận động. Nguồn: Freepik

Tự ăn cho phép trẻ khám phá kết cấu và mùi vị của thức ăn. Điều này cũng giúp cải thiện các kỹ năng xã hội, giao tiếp, vận động thô cũng như phối hợp tay mắt của trẻ sơ sinh. Việc tự ăn ban đầu sẽ có vẻ chậm và bừa bộn, thế nhưng những nỗ lực của trẻ cuối cùng cũng sẽ được đền đáp.

Hy vọng bài viết AVAKids tổng hợp dưới đây sẽ giúp cha mẹ biết được đâu là thời điểm thích hợp để khuyến khích trẻ tự ăn và những mẹo giúp cha mẹ thực hiện quá trình này cho trẻ trở lên suôn sẻ hơn.

1Các dấu hiệu cho thấy trẻ đã sẵn sàng tự ăn

Cũng giống như khi đói và khi ngủ, trẻ sẽ cho cha mẹ một số dấu hiệu để nhận biết khi con đã sẵn sàng tự ăn sau:

• Là khi đầu và cổ trẻ đủ khỏe để có thể ngồi thẳng mà không cần sự trợ giúp.
• Thể hiện sự quan tâm bằng cách kéo thìa hoặc cốc từ cha mẹ
• Có thể nắm và giữ đồ vật bằng tay
• Có thể đưa tay lên miệng liên tục
• Có thể di chuyển thức ăn trong miệng từ trước ra sau.
• Có thể nuốt thức ăn ở dạng đặc hơn, chẳng hạn như: chuối hay khoai tây nghiền.
• Có thể tự sử dụng bình uống nước cho bé (bình tập uống nước có nắp đậy và ống hút)

2Các giai đoạn tự ăn của trẻ

Việc tự ăn của trẻ là một quá trình cần nhiều thời gian để học tập, không phải ngày một ngày hai là trẻ có thể thao tác tốt được ngay. Dưới đây là quá trình tiến triển của hầu hết trẻ khi bắt đầu tự ăn:

• Khoảng 6 đến 9 tháng tuổi: Cha mẹ hãy để trẻ dùng tay bốc thức ăn và tự đưa lên miệng. Trong giai đoạn này thức ăn của trẻ sẽ rất bừa bộn và có thể rơi vãi khắp mọi nơi. Cha mẹ hãy luôn vệ sinh tay cho trẻ trước khi bắt đầu ăn. Ngoài ra, điều cha mẹ cần quan tâm nữa là hãy kiên nhẫn và chờ đợi.
• Khoảng từ 9 đến 12 tháng: Trong giai đoạn này, trẻ sẽ phát triển khả năng cầm nắm, một kỹ năng vận động giúp trẻ cầm đồ vật bằng các ngón tay tốt hơn. Chính vì điều này, cha mẹ nên tạo cơ hội cho trẻ tập cầm nắm bằng cách ăn những thức ăn có kích thước nhỏ, mềm và dài (kích thước khoảng bằng ngón tay). Cũng trong giai đoạn này, trẻ cũng nên được tập cầm muỗng ăn và uống từ bình không có nắp đậy.
• Trẻ 12 tháng: Trẻ trong khoảng thời gian này có thể uống bình và không bị đổ nhiều như trước. Đây cũng là thời điểm để trẻ tự ăn bằng muỗng và cha mẹ nên lựa chọn những loại thìa phù hợp để dễ cầm nắm hơn.
• Trẻ từ 12 đến 14 tháng: Với sự khuyến khích và luyện tập thường xuyên, trẻ có thể tự xúc vào miệng và tự ăn một cách độc lập.

Mặc dù hầu hết trẻ sơ sinh sẽ có sự tiến triển theo các giai đoạn tương đối như trên. Thế nhưng cũng có một số trẻ sẽ mất nhiều thời gian hơn để có thể tự ăn một cách độc lập. Điều này là hoàn toàn bình thường, bởi lẽ mỗi đứa trẻ đều là những cá thể riêng biệt, thế nên thời gian để trẻ học và thành thạo một kỹ năng nào đó chắc chắn là khác nhau.

Bài viết liên quan: Những loại thực phẩm giúp phát triển trí não cho trẻ dễ chế biến, ba mẹ cần thêm vào khẩu phần cho con mỗi ngày

3Mẹo giúp trẻ tự ăn

Tự xúc ăn là một kỹ năng mới và cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con học dễ dàng hơn với một số gợi ý dưới đây:

• Cho trẻ tham gia vào bữa ăn gia đình: Trẻ khi nhìn thấy các thành viên trong gia đình ăn sẽ cảm thấy được khuyến khích làm điều tương tự. Thêm vào đó, khi trẻ tham gia vào bữa ăn cùng gia đình sẽ giúp cha mẹ tiết kiệm thời gian và dễ dàng quan sát khi trẻ tập ăn.
• Cho trẻ ăn thức ăn phù hợp với lứa tuổi (cắt thức ăn thành từng miếng dài như ngón tay): Việc cho trẻ ăn thức ăn có kích thước vừa miệng, mềm sẽ giúp trẻ dễ tiêu hóa. Một số thực phẩm được gọi ý là những loại trái cây tươi cắt mỏng vừa ăn như: xoài, đu đủ, táo (gọt vỏ)... Ngoài ra, có thể cho trẻ ăn các loại rau củ đã được nấu chín như: khoai tây luộc, rau hấp, mì hoặc mì ốc nấu mềm, trứng hoặc đậu phụ…

Các thức ăn có hình dạng khác nhau giúp rèn luyện khả năng cầm nắm ở trẻ . Nguồn: Freepik

• Rèn luyện khả năng cầm nắm: Bằng cách cho trẻ ăn thức ăn có hình dạng và kích cỡ khác nhau giúp rèn luyện khả năng cầm nắm cho trẻ sơ sinh. Trẻ có thể làm rơi thức ăn nhiều lần nhưng hãy khuyến khích trẻ cầm lên và đưa vào miệng. Ngoài ra, cha mẹ có thể rèn luyện kỹ năng này thông qua những đồ vật với nhiều hình dáng, kích thước khác nhau để kích thích trẻ cầm nắm.
• Khuyến khích trẻ ăn bằng tay trước, sau đó chuyển sang muỗng và nĩa. Hầu hết trẻ sơ sinh cảm thấy dễ dàng khi sử dụng muỗng hơn so với nĩa. Hiện nay, có những sản phẩm cho trẻ có thể kết hợp cả muỗng và nĩa (spork, muỗng nĩa). Bước đầu, cha mẹ có thể cho trẻ ăn bằng spork để trẻ dễ dàng khi chuyển tiếp từ muỗng sang nĩa.

Dụng cụ ăn cho trẻ (muỗng và spork (muỗng nĩa) . Nguồn: Freepik

• Phương pháp ăn bằng hai muỗng: Đến bữa ăn, cha mẹ chuẩn bị 2 cái muỗng khác nhau, một cái muỗng dành riêng để trẻ tự xúc, muỗng còn lại cha mẹ có thể đút kèm cho trẻ; hoặc có thể xúc một ít thức ăn vào muỗng và để trẻ tự cho vào miệng (nếu trẻ không tự múc thức ăn được).
• Cho chất lỏng vào ly không có nắp: Điều này sẽ giúp trẻ hiểu tại sao mọi thứ trong ly có thể tràn ra ngoài và tìm cách để tránh điều đó. Bài tập sẽ thực sự cần sự kiên trì của cha mẹ vì trẻ có thể sẽ bị đổ rất nhiều lần cho đến khi có thể kiểm soát được chất lỏng ở trong ly.
• Khen ngợi: Cho dù trẻ có nhỏ đến đâu cũng sẽ có thể cảm nhận được sự đánh giá cao và yêu thích từ cha mẹ dành cho trẻ mỗi khi trẻ làm đúng. Đừng trách mắng nếu trẻ làm rơi muỗng hoặc làm đổ thức ăn. Thay vào đó, hãy chỉ cho trẻ cách để sử dụng và khen ngợi vì những nỗ lực của trẻ.
• Hãy kiên nhẫn và kiên trì nỗ lực: Trẻ cần được khuyến khích và công nhận thường xuyên để học một kỹ nắng mới. Đồng thời cũng cần thời gian để có thể thành thạo bất kỳ kỹ năng nào. Bình tĩnh và nhất quán trong cách dạy trẻ sử dụng đồ dùng chính là phương pháp cần thiết để trẻ có thể tự ăn một mình.

4Các biện pháp an toàn cho trẻ

• Vệ sinh tay và mặc yếm cho trẻ: Trước khi ăn cha mẹ hãy đảm bảo trẻ đã được vệ sinh tay và đeo yếm ăn dặm để tránh những vết bẩn do thức ăn rơi vãi vào quần áo. Ngoài ra, để tránh trẻ bị phân tâm nên bỏ tất cả đồ đạc hoặc đồ chơi ra khỏi khu vực ăn của trẻ.
• Cho trẻ ngồi ở nơi thoải mái: Trẻ nên được ngồi thoải mái và ở tư thể thắng. Khi trẻ đang ăn nhưng lại bò hoặc đi vòng quanh trong khi đang tập ăn sẽ có nguy cơ bị nghẹt thở
• Phân biệt nôn trớ và sặc sữa: Ban đầu trong khi tự ăn thể có thể bị ọe khi không thể di chuyển thức ăn trong miệng từ trước ra sau. Còn biểu hiện sặc sẽ xảy ra khi thức ăn lọt vào khí quản khiến trẻ thở hổn hển.
• Nhiệt độ thức ăn phù hợp: Cha mẹ nên cẩn thận với thức ăn nếu quá nóng hoặc quá lạnh có thể gây khó chịu thậm chí làm tổn thương trẻ.
• Luôn có người giám sát: Khi trẻ học cách tự ăn, cha mẹ hãy đảm bảo luôn có người giám sát để đảm bảo trẻ luôn được giúp đỡ khi cần. Ngoài ra, người giám sát có thể hướng dẫn cho trẻ sử dụng muỗng nĩa sau đó để trẻ tự tập làm.
• Tránh thức ăn cứng và dính: Thức ăn cứng và dính có thể làm trẻ bị sặc. Những miếng bánh mì lớn, cà chua, nho nguyên trái… là một vài ví dụ về thức ăn khiến trẻ khó nuốt. Một số thực phẩm, chẳng hạn như các loại hạt, hạt nguyên chất… thậm chí có thể làm tăng nguy cơ trẻ bị mắc nghẹn.
• Không cho trẻ ăn quá nhiều: Khi trẻ tự ăn, việc cho một lượng lớn thức ăn làm trẻ bị đầy miệng và nghẹn. Bên cạnh đó, hầu hết trẻ sơ sinh uống sữa mẹ hoặc sữa công thức trong khi kết hợp với ăn dặm, do đó trẻ không cần thiết một lượng lớn thức ăn dặm.

Cha mẹ cho trẻ dùng đồ với chất liệu khó vỡ tránh cho trẻ bị thương. Nguồn: Freepik

• Sử dụng đồ dùng và dao kéo khó vỡ: Những đồ dùng cho trẻ ăn dặm nên là đồ nhựa hoặc kim loại để tránh đổ vỡ trong khi trẻ ăn. Việc lựa chọn này vừa giúp tiết kiệm cho cha mẹ vừa hạn chế có thể làm trẻ bị thương.
• Sử dụng bát với một cái đế: Sử dụng bát với một cái để ở dưới để ngăn bát của trẻ không bấp bênh. Bên cạnh đó, những chiếc bát như vậy thường được thiết kế để giúp trẻ dễ xúc thức ăn hơn.
• Muỗng dành riêng cho trẻ: Những chiếc muỗng thiết kế riêng cho trẻ tập ăn sẽ giúp trẻ dễ dàng trong việc cầm nắm chắc chắn và cũng hỗ trợ trẻ tự ăn một cách an toàn hơn so với những chiếc muỗng ăn thông thường.
• Hạn chế lau tay thường xuyên: Cha mẹ tránh lau tay quá nhiều trong lúc trẻ đang ăn. Điều này khiến trẻ mất đi sự tập trung, gây mất hứng thú ăn uống. Thậm chí, có thể gây cho trẻ cáu kỉnh, quấy khóc và khiến trẻ khó tự ăn.
• Không ép trẻ ăn hết thức ăn: Khi trẻ tự ăn, trẻ sẽ kiểm soát được cảm giác đói và no của mình. Ngay cả khi cha mẹ lo lắng trẻ ăn không đủ, hãy để trẻ tự ăn một cách độc lập để trẻ có thể hiểu cơ thể của chính mình.

Việc trẻ tự ăn là một cột mốc cho thấy trẻ đang giành quyền kiểm soát cơ thể của mình và có thể làm mọi việc một cách độc lập. Nhưng cũng không nên để trẻ tự ăn khi không có người lớn bên cạnh. Cha mẹ nhớ vệ sinh tay và đeo yếm cho trẻ trước khi ăn. Ngoài ra, hãy chú ý đến dụng cụ ăn uống của trẻ để hạn chế đổ vỡ và làm trẻ bị thương.

5Các câu hỏi thường gặp

• Một số nhược điểm của việc tự ăn là gì?

Một số nhược điểm của việc tự ăn bao gồm nguy cơ nôn hoặc nghẹn. Trẻ cảm thấy tiêu cực hoặc không chịu ăn uống. Thêm vào đó việc trẻ tự ăn cũng có thể gây khó khăn trong việc xác định dị ứng thực phẩm.

• Tại sao trẻ bắt đầu tự xúc ăn?

Trẻ sơ sinh học kỹ năng tự xúc ăn như một phần trong quá trình phát triển của trẻ trong những năm đầu đời. Trẻ sẽ cảm thấy hứng thú với việc tự ăn khi quan sát những người lớn trong gia đình.

• Trẻ sơ sinh có tự ăn được không?

Hầu hết trẻ sơ sinh có thể tự ăn trong khoảng từ 9 đến 12 tháng. Tuy nhiên, cha mẹ hãy đảm bảo cho trẻ ăn thức ăn ở dạng miếng nhỏ, mềm, được nấu chín để tránh nguy cơ nghẹn cho trẻ.

Ea tổng hợp từ Momjunction