Cách đo, đọc nhiệt kế thủy ngân an toàn và chính xác nhất

Nhiệt kế là một trong những đồ dùng cho bé cần có để chăm sóc sức khỏe trẻ nhỏ. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh vẫn chưa biết cách đo nhiệt kế thủy ngân cũng như cách xem kết quả chính xác. Cùng AVAKids tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

1Nhiệt kế thủy ngân là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nhiệt kế thủy ngân

Nhiệt kế thủy ngân là một loại thiết bị đo nhiệt độ được phát minh bởi nhà vật lý học Daniel Gabriel Fahrenheit ở Amsterdam vào năm 1714. Loại nhiệt kế này sử dụng sự giãn nở và co lại của thủy ngân lỏng để hiển thị nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng, thủy ngân giãn nở và dâng lên trong ống, cho biết nhiệt độ. Tuy nhiên, thủy ngân không thể dùng để đo nhiệt độ dưới -39°C (vì thủy ngân hóa rắn) hoặc trên 356,7°C (do đây là điểm sôi của thủy ngân).

Nhiệt kế thủy ngân được phát minh bởi nhà vật lý học Daniel Gabriel Fahrenheit

Cấu tạo của nhiệt kế thủy ngân:

Nhiệt kế thủy ngân có cấu tạo gồm ba phần chính :

• Bầu chứa thủy ngân (cảm nhận nhiệt độ): Đây là phần hình cầu nhỏ chứa thủy ngân, có tác dụng hấp thụ nhiệt độ từ môi trường cần đo
• Ống mao dẫn: Một ống thủy tinh có đường kính hẹp, là nơi cột thủy ngân giãn nở hoặc co lại khi tiếp xúc với môi trường. Không gian phía trên thủy ngân có thể chứa nitơ hoặc là chân không một phần. Để dễ đọc, ống thường được thiết kế với một ống kính phía trước để phóng to cột thủy ngân màu đỏ
• Thang đo nhiệt độ (kết quả hiển thị): Các vạch số được chia trên thân nhiệt kế tương ứng với mức nhiệt độ đo được. Vỏ nhiệt kế thường làm bằng nhôm đúc hoặc có thể điều chỉnh góc để dễ quan sát

Nguyên lý hoạt động:

Nhiệt kế thủy ngân hoạt động dựa trên nguyên lý sự giãn nở của thủy ngân theo nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng, thủy ngân bên trong bầu chứa sẽ giãn nở và dâng lên trong ống mao dẫn. Ngược lại, khi nhiệt độ giảm, thủy ngân sẽ co lại và rút xuống. Mức thủy ngân trong ống sẽ tương ứng với nhiệt độ của vật thể hoặc môi trường cần đo.

Ứng dụng:

• Đo nhiệt độ cơ thể người.
• Đo nhiệt độ trong các ứng dụng công nghiệp và khoa học.

Lưu ý:

• Thủy ngân là một chất độc hại, vì vậy cần cẩn thận khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân.
• Nếu nhiệt kế thủy ngân bị vỡ, cần thu gom thủy ngân cẩn thận và xử lý đúng cách.

Nhiệt kế thủy ngân

2Cách đo nhiệt kế thủy ngân chính xác

Để đảm bảo an toàn và tránh bị nhiễm khuẩn trước khi dùng, bạn cần vệ sinh nhiệt kế bằng miếng bông gòn có thấm cồn, lau sạch phần đầu nhiệt kế - khu vực tiếp xúc với cơ thể khi đo. Sau đó, dùng lực tay vẩy mạnh nhiệt kế để cột thủy ngân tụt xuống dưới vạch 35°C.

2.1. Những vị trí đặt nhiệt kế cho kết quả tốt nhất

• Ở trực tràng (hậu môn): Đây là cách đo nhiệt độ cơ thể chính xác nhất, có thể áp dụng cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và những người không thể giữ nhiệt kế an toàn trong miệng. 
• Dưới lưỡi: Đây là phương pháp phổ biến cho kết quả đo tốt nhất, có thể áp dụng được cho trẻ em từ 5 tuổi trở lên. Để cho kết quả chính xác nhất, bạn phải thở bằng mũi và đặt nhiệt kế dưới lưỡi sang một bên. Kết quả thường thấp hơn 0.3 - 0.8 độ C so với khi đo ở trực tràng.
• Dưới nách: Đây là vị trí lấy nhiệt độ đơn giản nhất, chỉ cần kẹp nhiệt kế thủy ngân vào nách là được. Tuy nhiên, lấy nhiệt độ ở nách có thể cho kết quả thấp hơn từ 0.5 - 1.5 độ C.

2.2. Cách đo nhiệt kế thủy ngân ở nách chính xác

Bước 1: Lau khô nách.

Bước 2: Đặt đầu nhiệt kế vào giữa nách, kẹp chặt cánh tay.

Bước 3: Giữ nguyên nhiệt kế trong khoảng 5-7 phút.

Đo nhiệt độ ở nách khá an toàn với trẻ em và người lớn tuổi

2.3. Cách đo nhiệt kế thủy ngân ở miệng chính xác

Bước 1: Vệ sinh sạch sẽ nhiệt kế.

Bước 2: Ngậm nhiệt kế dưới lưỡi.

Bước 3: Khép môi, giữ nguyên nhiệt kế trong khoảng 3-5 phút.

Đo nhiệt kế miệng khá đơn giản

2.3. Cách đo nhiệt kế thủy ngân ở hậu môn chính xác

Bước 1: Bôi trơn đầu nhiệt kế bằng vaseline/dầu dưỡng ẩm.

Bước 2: Nằm nghiêng, co đầu gối. Nhẹ nhàng đưa đầu nhiệt kế vào hậu môn khoảng 2-3 cm.

Bước 3: Giữ nguyên nhiệt kế trong khoảng 2-3 phút.

Đo nhiệt độ trực tràng là phương pháp cho kết quả chính xác nhất

3Cách đọc kết quả nhiệt kế thủy ngân chính xác nhất

Tùy vào từng vùng cần đo nhiệt độ mà thời gian giữ nhiệt kế cũng có sự khác biệt. Bạn cần giữ nhiệt kế khoảng 2 - 3 phút đối với vị trí hậu môn, khoảng 3 - 5 phút nếu đo nhiệt độ ở nách hoặc miệng. Khi rút nhiệt kế để xem kết quả, bạn tránh lắc dụng cụ sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả.

Dưới đây là cách đọc kết quả nhiệt kế thủy ngân chính xác:

• Sau khi đo, lấy nhiệt kế ra và giữ ngang tầm mắt.
• Xoay nhiệt kế cho đến khi nhìn thấy rõ cột thủy ngân.
• Đọc kết quả tại vị trí mà cột thủy ngân dừng lại. Mỗi vạch nhỏ trên nhiệt kế tương ứng với 0,1°C.
• Khi đọc nhiệt kế, phải đọc số gần nhất ở vị trí mà cột thủy ngân dừng lại.

Kết quả đo sẽ là phần cuối cùng của cột thủy ngân

Tùy theo nhiệt độ đo được từ nhiệt kế thủy ngân mà bạn sẽ biết được cơ thể có đang bị sốt hay không. Dưới đây là 3 loại nhiệt độ cơ thể:

• Nhiệt độ bình thường: Nhiệt độ cơ thể trung bình của người bình thường 37 độ C, được đo bằng miệng. Tuy nhiên, mức nhiệt này có thể thay đổi cao hơn hoặc thấp hơn phụ thuộc vào hoạt động và thời gian làm việc trong ngày. 
• Sốt:
  • Đối với trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi, khi sốt nhiệt độ trực tràng từ 38 độ C hoặc nhiệt độ nách là từ 37.3 độ C.
  • Ở trẻ em, nhiệt độ sốt ở trực tràng từ 38 độ C, nhiệt độ nách là từ 37.6 độ C.
  • Ở người bình thường, nhiệt độ sốt miệng hoặc nách là 37.6 độ C, nhiệt độ trực tràng hoặc tai từ 38.1 độ C.
• Hạ nhiệt độ: Nhiệt độ cơ thể thấp thường gặp khi trong thời tiết lạnh, hoặc do sử dụng các chất kích thích, tinh thần bị sốc hoặc cơ thể đang bị các bệnh về tiểu đường, tuyến giáp. Khi bị hạ thân nhiệt, bạn sẽ cảm thấy ớn lạnh, run rẩy, khó thở,...

Hạ thân nhiệt rất hay gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một số nguyên nhân thường gặp như:

• Do tác động của các yếu tố môi trường như: Thời tiết, cơ thể tiếp xúc với nước lạnh mà không được bảo vệ,...
• Mặc quần áo ẩm ướt, ngâm mình trong nước lạnh quá lâu,...
• Mẹ sinh bé ở nơi có nhiệt độ môi trường thấp hơn mức khuyến nghị.
• Mẹ sinh bé bằng phương pháp sinh mổ hoặc mẹ bị mắc bệnh tăng huyết áp.

4Những lưu ý nếu nhiệt kế thủy ngân bị vỡ

Khi nhiệt kế thủy ngân bị vỡ, cần lưu ý các điểm sau để xử lý an toàn, tránh ngộ độc thủy ngân:

• Nhanh chóng di chuyển trẻ nhỏ và người khác ra khỏi khu vực bị vỡ thủy ngân để tránh hít phải hơi độc hại của thủy ngân bay hơi trong không khí.
• Đóng cửa sổ, cửa ra vào và tránh để gió lùa nhằm hạn chế thủy ngân phát tán trong không khí.
• Mang găng tay cao su hoặc latex, đeo khẩu trang trước khi tiến hành thu gom thủy ngân, tuyệt đối không chạm tay trực tiếp vào thủy ngân.
• Thu gom thủy ngân bằng dụng cụ nhẹ nhàng như chổi gạt cao su, bìa cứng hoặc ống hút nhỏ giọt để hút các giọt thủy ngân nhỏ, tránh làm thủy ngân tách thành nhiều hạt nhỏ khó thu gom hơn.
• Sử dụng băng keo hoặc kem cạo râu chấm lên khu vực thủy ngân vương vãi để nhặt các hạt nhỏ li ti khó nhìn thấy.
• Không dùng máy hút bụi hoặc chổi cứng để dọn thủy ngân, vì có thể làm thủy ngân bốc hơi nhanh hơn, tăng nguy cơ ngộ độc.
• Cho thủy ngân và các vật dụng đã dùng để dọn vào túi khóa zip hoặc hộp kín, ghi chú rõ ràng và xử lý theo quy định; không đổ thủy ngân xuống cống hoặc nơi nước sinh hoạt.
• Lau sạch khu vực bị thủy ngân bằng khăn ẩm hoặc giấy báo ướt, sau đó rửa lại bằng nước xà phòng để đảm bảo sạch hoàn toàn.
• Mở cửa thông thoáng khu vực dọn dẹp ít nhất 24 giờ để hơi thủy ngân bay ra ngoài, giảm nguy cơ ngộ độc.
• Nếu quần áo dính thủy ngân, cần ngâm trong nước lạnh 30 phút, sau đó ngâm thêm 30 phút trong nước xà phòng ấm (70-80 độ C), rồi giặt sạch lại.
• Trong quá trình dọn dẹp, uống nhiều nước hoặc sữa để hỗ trợ đào thải thủy ngân qua thận.
• Nếu có dấu hiệu ngộ độc như nhức đầu, buồn nôn, đau họng, sốt sau khi tiếp xúc thủy ngân, cần đến ngay cơ sở y tế để được xử trí kịp thời

5Các loại nhiệt kế phổ biến hiện nay

Hiện nay, có 3 loại nhiệt kế được sử dụng phổ biến:

• Nhiệt kế thủy ngân
• Nhiệt kế điện tử
• Nhiệt kế hồng ngoại

Cách đo nhiệt kế cũng như cách xem kết quả chính xác nhất sẽ giúp cho quá trình chăm sóc sức khỏe gia đình trở nên dễ dàng hơn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào vui lòng liên hệ tổng đài 1900.866.874 (8:00 - 21:30) hoặc truy cập website avakids.com để được hỗ trợ hướng dẫn và tư vấn nhé!