Sốt co giật ở trẻ em và những biến chứng nguy hiểm không thể lơ là

Sốt là bình thường nhưng sốt co giật ở trẻ em là dấu hiệu không nên xem nhẹ. Cùng AVAKids tìm hiểu cách xử lý sốt cao co giật ở trẻ em trong bài để tránh xảy ra các sự việc không may ở trẻ.

1Nguyên nhân bé bị sốt co giật

Đầu tiên chúng ta cần hiểu, sốt là triệu chứng, không phải bệnh lý. Sốt là một phản ứng hết sức bình thường của cơ thể đối với các bệnh nhiễm trùng nhằm chống lại các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài như virus, vi khuẩn. Về y khoa, sốt là dấu hiệu cho thấy cơ thể vẫn còn hoạt động tốt.

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, bé trong giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi thường bị sốt cao co giật là vì bộ não chưa phát triển hoàn chỉnh. Vì vậy, bé khá nhạy cảm với sự thay đổi của thân nhiệt.

Thân nhiệt thay đổi đột ngột có thể kích thích bộ não gây nên hiện trạng co giật. Khi bé từ 2 tháng đến 6 tuổi, bé bị sốt cao co giật 1 hoặc 2 lần thì có thể coi là lành tính.

Không thể phớt lờ sốt co giật ở trẻ em

Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu cho thấy sốt cao co giật cũng ảnh hưởng bởi yếu tố bẩm sinh di truyền. Những người trong gia đình có tiền sử co giật thì những đứa bé cũng có nguy cơ lặp lại.

Nguyên nhân khác là do các chất độc có trong thuốc lá. Mẹ hút trên 10 điếu thuốc lá một ngày trong thời kỳ mang thai thì bé có nguy cơ cao bị co giật do sốt.

Có 2 dạng sốt co giật điển hình:

• Co giật do sốt đơn thuần: Cơn giật toàn thể kéo dài dưới 15 phút và chỉ có 1 cơn giật trong 24 giờ.
• Co giật do sốt phức hợp: Cơn giật theo vùng kéo dài trên 15 phút và có hơn 2 cơn giật trong 24 giờ.

2Dấu hiệu nhận biết sốt co giật ở trẻ em

Sốt co giật khá nguy hiểm cho trẻ em

Cơn co giật thường bắt đầu xuất hiện khi bé sốt cao và có nhiệt độ trên 39 – 40 độ C, nhưng cũng có trường hợp bé co giật ở mức nhiệt độ thấp hơn. Lúc này bé sẽ có các dấu hiệu sau:

• Toàn thân run rẩy, co giật, bất tỉnh, mất ý thức, không đáp lại tiếng gọi của người thân. Bé có thể chỉ bị cứng đờ hoặc co giật một bộ phận trên cơ thể.
• Bé có thể la lên kèm theo đó là dấu hiệu nôn ói, sùi bọt mép, mắt trợn ngược, răng cắn chặt, khó thở, cơ thể tím tái.
• Cơn sốt co giật thường kéo dài trong vài chục giây đến không quá 5 phút và phần lớn chỉ bị một cơn co giật trong đợt ốm sốt. Một số trường hợp ngoại lệ, bé co giật kéo dài trên 15 phút và bị co giật nhiều lần trong ngày.
• Sau cơn sốt co giật, bé thường mệt mỏi, cử động chậm chạp và buồn ngủ.
• Co giật do sốt thường xảy ra trong giai đoạn nhiệt độ cơ thể tăng nhanh lúc đầu, và hầu hết gặp trong vòng 24 giờ đầu phát sốt. Giai đoạn sau cơn thường kéo dài một vài phút nhưng có thể kéo dài vài giờ.

3Diễn tiến của sốt co giật ở trẻ em

Tỷ lệ lặp lại cơn co giật do sốt rơi vào khoảng 25 đến 50%, khoảng 9% có ba cơn co giật hay nhiều hơn. Có khoảng 50% cơn co giật thứ hai xảy ra trong 6 tháng sau cơn đầu, 75% xảy ra trong năm đầu sau cơn co giật thứ nhất và 90% trong vòng 2 năm sao cơn co giật thứ nhất.

Bé dưới 1 tuổi co giật do sốt có tỷ lệ tái phát chiếm 50%. Bé co giật khi nhiệt độ càng cao thì khả năng tái phát thấp hơn.

Tỷ lệ động kinh chiếm 2-5%. Hầu hết các trường hợp sốt rồi có co giật kéo dài trên 15 phút, hoặc có nhiều cơn co giật trong 24 giờ đều có sự liên quan đến bệnh lý thần kinh sẵn có của bé.

Sốt co giật ở trẻ em khiến trẻ mệt mỏi

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát là:

• Tuổi khởi phát dưới 12 tháng.
• Có tiền căn mẹ hoặc anh em ruột bị co giật do sốt.
• Co giật khi sốt dưới 40 độ C.
• Có nhiều cơn co giật trong đợt bệnh đầu tiên.
• Khởi phát co giật sớm (dưới 1 giờ) sau khi sốt.

Mặc dù co giật do sốt khiến mẹ hoảng hốt nhưng được xem là lành tính và hầu hết không gây ra nguy hiểm nếu bé không bị chấn thương trong lúc co giật. Theo các nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt về trí óc của các bé bị co giật do sốt so với anh chị em cùng mẹ không bị co giật do sốt.

4Chẩn đoán bệnh sốt co giật ở trẻ em

Mẹ không cần tiến hành các cuộc xét nghiệm thường quy đối với các cơn co giật do sốt đơn thuần. Nhưng nếu bé có cơn co giật phức tạp, có dấu hiệu của một rối loạn cơ bản nghiêm trọng như viêm màng não, rối loạn chuyển hóa thì cần làm xét nghiệm.

Trong quá trình xử lý co giật ở bé, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác bệnh sử, thăm khám lâm sàng, tiếp cận chẩn đoán. Các xét nghiệm cận lâm sàng có thể sẽ phải thực hiện:

• Phân tích dịch não tủy (CSF) được tiến hành để loại trừ viêm màng não và viêm não ở bé nhỏ, ở những bé có dấu hiệu màng não hoặc các dấu hiệu thần kinh hệ thần kinh hoặc ở những bé bị co giật sau vài ngày bị sốt. 
• Tiến hành các xét nghiệm glucose, natri, canxi, magie, phospho máu và kiểm tra chức năng gan thận để loại trừ các rối loạn chuyển hóa nếu bé có xuất hiện nôn mửa, tiêu chảy hoặc biếng ăn.
• Nếu khám thần kinh phát hiện các bất thường khu trú hoặc nếu các triệu chứng khu trú bắt đầu xuất hiện trong cơn giật hoặc sau cơn giật, bé sẽ được chỉ định chụp MRI sọ não.

5Sốt co giật ở trẻ em có ảnh hưởng như thế nào?

Sự tái phát trong tương lai

Tỷ lệ tái phát chung của cơn co giật do sốt rơi vào khoảng 35%. Nguy cơ tái phát sẽ cao hơn nếu bé bắt đầu xuất hiện cơn giật đầu tiên dưới 1 tuổi. Nguy cơ tăng cao ở những bé có thêm các yếu tố như cơn co giật do sốt phức hợp, tiền sử gia đình bị co giật, chậm phát triển. Với những bé này, nguy cơ tăng lên đến 10%.

Di chứng thần kinh

Co giật do sốt đơn thuần không gây bất thường về thần kinh tuy nhiên ở một số trẻ em, động kinh do sốt có thể là dấu hiệu tiềm ẩn đầu tiên của bệnh lý động kinh hoặc bệnh lý thần kinh.

Trạng thái động kinh do cơn sốt kéo dài có thể liên quan đến tổn thương từ các phần dễ bị tổn thương của não như hồi hải mã.

6Cách xử lý sốt co giật ở trẻ em

Tâm lý chung của các mẹ khi con mình sốt cao co giật là mất bình tĩnh. Chuyên gia y tế khuyến cáo rằng mẹ nên có tâm lý vững để xử lý đúng cách. Hầu hết các cơ co giật đều không nguy hiểm đến tính mạng của bé. Di chứng nguy hiểm nhất mà hiện trạng này gây ra là làm thiếu oxy lên não. Mẹ cần:

Thông đường thở

Làm thông thoáng đường thở bằng cách đặt bé nằm xuống một nơi rộng và an toàn, cho bé nằm ở tư thế nghiêng sang một bên phòng trường hợp cơn co giật diễn ra khiến bé nôn và thức ăn hay các chất khác lọt vào đường thở. Tiếp theo đó hãy mở lỏng cổ áo, đặt gối dưới đầu cho bé.

Hạ sốt nhanh cho bé bằng Paracetamol với liều lượng 10 - 15mg/kg/lần và lặp lại sau 4 - 6 giờ nếu thấy bé vẫn còn sốt. Khi hết cơn co giật, bé sẽ buồn ngủ và cần nghỉ ngơi.

Làm mát cơ thể

Làm dịu mát cơ thể cho bé bằng cách chườm nước ấm ở các vùng tỏa ra nhiệt như bẹn, nách và trán. Trong quá trình chườm, mẹ nên thay khăn thường xuyên để việc giải nhiệt diễn ra nhanh hơn. Tuyệt đối không dùng nước đá để hạ sốt vì nước đá làm co mạch khiến cho quá trình giải nhiệt bị chậm. 

7Một số lưu ý khi bé bị sốt cao co giật

Khi bé bắt đầu xuất hiện các triệu chứng co giật các mẹ cần giữ bình tĩnh lưu ý một số điều sau đây:

• Đặt bé nơi nằm xuống rộng rãi và an toàn.
• Điều chỉnh tư thế an toàn: Để bé duỗi chân co, nghiêng sang một bên.
• Nới lỏng áo ở quanh cổ, ngực.
• Không nên cho cố gắng nạy răng của bé.
• Không được đè bé hoặc cố gắng dùng sức để kiềm chế cơn co giật.
• Nếu bé sốt, dùng hạ sốt đường hậu môn nếu bé đang co giật và không thể uống theo cách thông thường.
• Đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất để khám và điều trị kịp thời.

8Biện pháp phòng ngừa sốt co giật ở bé

Một khi các bé bị co giật khi sốt cao thì sẽ dễ bị lặp lại tình trạng này. Vì vậy, ngoài việc tìm hiểu bé sốt bao nhiêu độ có thể co giật thì mẹ cũng cần biết cách giúp bé phòng ngừa co giật khi sốt. Một số cách mẹ có thể áp dụng:

• Chú ý kiểm tra, theo dõi sức khỏe của bé định kỳ.
• Xử lý ngay khi thấy dấu hiệu bất thường về sức khỏe, tránh để bệnh trở nặng mới tìm cách.
• Ở các thời điểm mà hầu hết trẻ em đều mắc bệnh, mẹ cần chuẩn bị sẵn các phương pháp bảo vệ bé như chích vacxin ngừa bệnh.
• Mỗi khi bé sốt, mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân và hạn chế để bé sốt quá cao.
• Đưa bé đến bệnh viện để bác sĩ xử lý kịp thời nếu cảm thấy bản thân không thể tự giải quyết cơn sốt của bé.

9 Đôi lời từ AVAKids

AVAKids hy vọng bài viết trên đây đã cung cấp cho các mẹ thông tin các hữu ích về sốt co giật ở trẻ em và biện pháp phòng ngừa sốt co giật ở bé. Lưu ý, các bài viết của AVAKids chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Linh Linh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Thùy Trang