Cứt trâu ở trẻ sơ sinh (viêm da tiết bã): Nguyên nhân, cách điều trị

Cứt trâu hay viêm da tiết bã là hiện tượng da đầu trẻ sơ sinh xuất hiện những mảng vảy màu vàng hoặc trắng. Cha mẹ không cần quá lo lắng bởi cứt trâu không phải là dấu hiệu của bệnh nguy hiểm và thường tự khỏi trong vòng vài tháng. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân xuất hiện cùng các cách trị cứt trâu cho bé trong bài viết sau!

1Cứt trâu ở trẻ sơ sinh là gì? Xuất hiện khi nào?

Cứt trâu hay viêm da tiết bã thường xuất hiện dưới dạng các mảng vảy trắng hoặc vàng dính chặt trên da đầu của. Cứt trâu thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh từ 2 - 10 tuần tuổi và có thể tự khỏi sau 8 - 12 tháng. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể kéo dài đến khi trẻ 4 tuổi.

Một số cha mẹ thường lo lắng và thắc mắc rằng cứt trâu có nguy hiểm không? Câu trả lời là cứt trâu hoàn toàn vô hại, không gây đau đớn, ngứa ngáy hay ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Cứt trâu không ảnh hưởng đến việc ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi của bé.

Cứt trâu hay viêm da tiết bã là tình trạng xuất hiện các vảy khô trên da đầu

2Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị cứt trâu 

Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào chỉ ra chính xác nguyên nhân trẻ sơ sinh bị cứt trâu. Đa số mọi người cho rằng cứt trâu da đầu xuất phát từ những nguyên nhân sau:

• Tuyến bã nhờn: Hoạt động mạnh của tuyến bã nhờn dẫn đến tiết dầu thừa, kết dính với tế bào chết, tạo thành mảng bám trên da đầu. Đây được xem là nguyên nhân chính gây ra cứt trâu.
• Nội tiết tố: Hormone của mẹ còn lưu hành trong máu của bé sau sinh cũng có thể góp phần gây ra cứt trâu.
• Hệ tiêu hóa: Hệ tiêu hóa non nớt của trẻ, thiếu hụt biotin và vitamin thiết yếu, đặc biệt là vitamin B7, có thể dẫn đến tình trạng da tiết dầu thừa, tạo điều kiện cho cứt trâu xuất hiện.
• Vấn đề vệ sinh: Việc tắm và gội đầu cho trẻ không đúng cách cũng có thể khiến bụi bẩn tích tụ lại gây bít lỗ chân lông. Cơ thể trẻ còn mềm yếu nên nhiều mẹ không dám mạnh tay, có đôi khi chỉ lau sơ sơ nên chưa được sạch sẽ. Từ đó tạo ra các mảng bám trên da đầu dẫn đến hiện tượng trẻ sơ sinh bị cứt trâu.
• Thời tiết nóng ẩm: Thời tiết nóng ẩm và đội mũ nhiều cũng góp phần khiến da đầu trẻ sơ sinh bị cứt trâu. Khi tuyến mồ hôi hoạt động mạnh sẽ dễ khiến lỗ chân lông bị tắc, dẫn đến tình trạng viêm da tiết bã ở trẻ sơ sinh.

3Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị cứt trâu

Khi trẻ sơ sinh bị cứt trâu, sẽ có một số dấu hiệu phổ biến như:

• Da đầu có thể hơi nhờn, tùy theo màu da của bé mà trên đầu sẽ có những mảng vảy trắng, vảy vàng, vảy nâu. Những vảy này có thể bong ra theo thời gian.
• Da đầu có thể bị đỏ và không có vảy.
• Cứt trâu không gây ngứa dù nhìn có vẻ mất thẩm mỹ. 
• Một số trường hợp hiếm thấy, trẻ sơ sinh bị cứt trâu có thể rụng tóc ở những vùng có cứt trâu. Tóc sẽ mọc trở lại sau khi hết cứt trâu.
• Ngoài da đầu, cứt trâu còn có thể xuất hiện cứt trâu như sau tai, trên mặt, lông mày, nách, nếp gấp ở cổ hoặc cánh tay, mông (thường do hăm tã).

4Cách trị cứt trâu cho bé hiệu quả, an toàn

Tuy không nguy hiểm gì nhưng nhiều mẹ sẽ muốn trị cứt trâu để nhìn bé đẹp hơn. Dưới đây là một số mẹo chữa trị khi trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu:

4.1 Gội đầu sạch sẽ

Gội đầu giúp loại bỏ bớt bã nhờn thừa và tế bào chết trên da đầu hiệu quả. Tuy nhiên mẹ cần sử dụng loại dầu gội chuyên dụng cho trẻ sơ sinh, không nên dùng dầu gội của người lớn. Mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn dầu gội và tần suất gội đầu phù hợp nhất. Bên cạnh đó, mẹ không nên gội đầu cho bé quá nhiều lần trong ngày. Điều này có thể khiến da đầu bị khô và cứt trâu nhiều hơn.

Cách gội đầu cho trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu:

• Bước 1: Làm ướt tóc và da đầu.
• Bước 2: Dùng phần thịt đầu ngón tay mát-xa dầu gội vào da đầu nhẹ nhàng.
• Bước 3: Dùng khăn xô nhỏ để gội đầu và chà nhẹ lên khu vực bị cứt trâu.
• Bước 4: Chải nhẹ tóc bé trong khi gội đầu. Mẹ cần cẩn thận để tránh xà phòng vào mắt bé.
• Bước 5: Gội sạch với nước để loại bỏ tất cả dầu gội.

4.2. Chải tóc

Sau khi gội đầu, mẹ có thể chải tóc cho bé bằng lược chuyên dùng cho trẻ sơ sinh. Việc chải tóc để loại bớt cứt trâu cần nhẹ nhàng tránh làm đau và tổn thương da đầu em bé. Ngoài ra nếu không dùng lược, mẹ cũng có thể dùng bàn chải đánh răng mới để chải cho bé.

Cách chải tóc cho trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu:

• Chải nhẹ nhàng từ từ vùng da đầu có cứt trâu để các vảy bong tróc ra.
• Chải và nhặt các vảy.
• Chải 1 lần mỗi ngày, có thể chải kể cả khi tóc khô. Nếu da đầu trở nên đỏ hoặc kích ứng thì mẹ giảm số lần chải.

Trong lúc gội đầu cho bé, hãy sử dụng lược mềm, mỏng để chải đầu cho bé

4.3. Sử dụng chanh tươi

Vitamin C trong chanh giúp loại bỏ tế bào chết hiệu quả khi trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu. Các vitamin trong chanh còn giúp nuôi dưỡng tóc, phục hồi tóc.

Cách sử dụng chanh khi trẻ bị cứt trâu da đầu:

• Vắt nước chanh vào 2 lít nước ấm.
• Lấy một chiếc khăn mềm nhúng vào nước chanh rồi mát-xa nhẹ nhàng lên vùng da đầu của bé. Không bôi trực tiếp nước chanh lên da đầu vì có thể khiến bé thấy xót và đau.
• Gội lại đầu bằng nước sạch. 
• Khi tóc khô, những mảng cứt trâu trên da đầu dần bong ra. Mẹ có thể dùng thêm lược để chải cho bong ra nhanh hơn.

4.4. Thoa tinh dầu

Vaseline, dầu mát xa em bé, dầu ô liu, dầu dừa, jojoba, dầu hạnh nhân, dầu phong lữ,... là một số loại dầu và tinh dầu có thể dùng bôi da đầu. Tinh dầu vừa làm cứt trâu ở đầu trẻ sơ sinh không dính chặt vừa nuôi dưỡng da đầu và kháng khuẩn.

Khi lần đầu sử dụng một loại tinh dầu, để tránh bị kích ứng, mẹ nên thử một lượng nhỏ trước để xem da bé có hợp với loại dầu đó không. Một số người khuyên có thể dùng dầu tràm, tuy nhiên dầu này có thể không an toàn lắm với trẻ dưới 6 tháng tuổi. Vì thế tốt nhất mẹ hãy nhờ các bác sĩ tư vấn về tinh dầu trước khi sử dụng.

Cách thoa tinh dầu cho trẻ sơ sinh bị cứt trâu:

• Pha loãng 2 giọt tinh dầu với 2 thìa súp dầu nền (dầu nền là dầu dùng để pha tinh dầu, ví dụ như dầu ôliu, dầu dừa, dầu bơ, dầu jojoba).
• Thoa nhẹ vào vùng cứt trâu và để vài phút.
• Dùng lược mềm chải nhẹ cho cứt trâu bong ra.
• Rửa sạch tất cả dầu bằng dầu gội dành cho em bé.

4.5. Sử dụng bồ kết

Bồ kết đã được sử dụng làm dầu gội từ rất lâu đời. Bồ kết có chứa flavonozit và saponaretin giúp ngăn ngừa vi khuẩn, loại bỏ bã nhờn hiệu quả và an toàn cho em bé.

Mẹ có thể sử dụng bồ kết để làm nước gội đầu giúp trị cứt trâu ở trẻ sơ sinh

Cách sử dụng bồ kết cho trẻ sơ sinh bị cứt trâu:

• Nướng quả bồ kết rồi hãm với nước sôi trong 20 phút.
• Nhúng khăn mềm thấm nước bồ kết và đắp lên vùng da bị cứt trâu của bé.
• Chờ khoảng 10 phút rồi gội đầu lại bằng nước sạch.

4.6. Sử dụng nước trà xanh

Nước trà xanh có hàm lượng vitamin C dồi dào và chất chống oxy hóa giúp trị ngứa, làm sạch da đầu và nuôi dưỡng tóc bé khỏe mạnh. Nước trà cũng làm mềm cứt trâu giúp dễ dọn sạch hơn.

Cách sử dụng nước trà xanh cho trẻ bị cứt trâu:

• Ngâm muối, rửa sạch lá chè/trà rồi cho vào nồi đun cùng 1.5 lít nước.
• Nước sôi đợi thêm tầm 15 – 20 phút để tinh chất trong chè/trà ra nước.
• Lấy một chiếc khăn xô thấm nước chè rồi đắp lên vùng da bị cứt trâu của bé.
• Mát-xa nhẹ nhàng khoảng 5 phút rồi gội đầu trẻ với nước ấm.

4.7. Sử dụng sữa mẹ

Sữa mẹ vừa là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ vừa có thể giúp trị cứt trâu cho trẻ sơ sinh hiệu quả. Mẹ có thể thực hiện 1 - 2 lần mỗi ngày để các vảy nhanh chóng bong đi. 

Cách thực hiện rất đơn giản. Mẹ dùng máy hút sữa để hút sữa ra ngoài. Sau đó mẹ bôi sữa lên đầu trẻ vào vùng có cứt trâu. Việc thoa sữa mẹ lên da đầu của trẻ sẽ giúp làm mềm, bong tróc tế bào chết và ngăn ngừa các loại vi khuẩn xâm nhập. 

4.8. Sử dụng thuốc

Những trường hợp trẻ sơ sinh bị cứt trâu quá nặng, bác sĩ sẽ chỉ định cho trẻ dùng các loại kem dưỡng cho bé, chống nấm, kem có thành phần hydrocortisone, kem chứa kẽm. Tuy nhiên mẹ không nên tự ý mua về bôi mà cần có toa của bác sĩ.

5Những lưu ý khi gội đầu cho trẻ bị cứt trâu

Để việc chăm sóc da đầu cho trẻ bị cứt trâu đạt hiệu quả tốt nhất, mẹ cần lưu ý những điều sau đây:

Trong quá trình gội đầu:

• Ưu tiên gội đầu cho bé trong phòng kín gió, sử dụng nước ấm vừa phải.
• Tuyệt đối không dùng dầu gội có tính tẩy rửa mạnh, tránh để xà phòng dây vào mắt bé.
• Không cố gắng kỳ cọ mạnh để loại bỏ "cứt trâu" vì có thể làm tổn thương da đầu non nớt của trẻ.
• Không gội đầu cho bé quá lâu hoặc quá 1 lần/ngày để tránh làm mất đi lớp dầu tự nhiên, khiến da đầu khô hơn và tình trạng "cứt trâu" trở nên nghiêm trọng hơn.

Sử dụng nước ấm trong quá trình tắm gội cho bé

Sau khi gội đầu:

• Dùng lược mềm chuyên dụng cho trẻ sơ sinh hoặc bàn chải đánh răng lông mềm để chải tóc cho bé.
• Chải tóc nhẹ nhàng theo một hướng để các mảng vảy bong ra dễ dàng hơn, có thể chải khi tóc khô. Trên thực tế, thao tác chải tóc cũng cần được thực hiện nhẹ nhàng như khi gội đầu, tránh chải mạnh khiến da đầu trẻ bị tổn thương.
• Nếu da đầu bé bị ửng đỏ, mẹ nên giảm tần suất chải đầu.

Bôi dầu/thuốc hỗ trợ điều trị (nếu có):

• Tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng loại dầu/thuốc phù hợp với tình trạng của trẻ. Tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc điều trị "cứt trâu" cho trẻ khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Một số loại dầu thường được sử dụng như vaseline (làm mềm da, giảm khô ráp), parafin (làm mềm, giữ nước, giảm kích ứng), mỡ axit salicylic 2% (tăng cường độ ẩm, loại bỏ tế bào chết).
• Thoa một lớp dầu mỏng, mát xa nhẹ nhàng trong khoảng 1 phút, để dầu ngấm khoảng 15 phút trước khi gội đầu.
• Mẹ cần hết sức thận trọng khi mát xa vùng thóp của trẻ.

6Cách phòng ngừa cứt trâu da đầu cho trẻ sơ sinh

Những cách phòng ngừa trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu:

• Dùng dầu gội cho trẻ sơ sinh để gội thường xuyên.
• Lau khô và giữ cho da đầu luôn sạch sẽ.
• Không cần đội mũ quá nhiều để tránh gây bí ẩm da đầu.
• Nón em bé cần gọn và thoáng khí.
• Bé cần được ngủ ít nhất 14 – 17 giờ mỗi ngày. Thiếu ngủ cũng có thể làm cứt trâu xuất hiện nhiều.
• Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.

7Khi nào nên đưa trẻ đến bác sĩ

Trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu là thường gặp nhưng nếu da đầu của trẻ rất đỏ, kích ứng, bị nhiễm trùng hoặc cứt trâu lan ra mặt, nách và nhiều vùng cơ thể thì cha mẹ nên đưa bé đi khám. Đôi khi viêm da tiết bã giống chàm sữa ở trẻ sơ sinh. Bệnh chàm ở trẻ sơ sinh thường ngứa còn cứt trâu thì không. Mẹ không cần quá lo lắng về cứt trâu nhưng nếu thấy dấu hiệu bất thường hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ. 

Một số phòng khám da liễu cha mẹ có thể đưa trẻ đến khám về tình trạng cứt trâu trên da đầu:

• Bệnh viện da liễu Trung Ương
• Bệnh viện Da liễu Hà Nội
• Khoa Da liễu - Bệnh viện Bạch Mai
• Khoa Da liễu - Bệnh viện Quốc tế Thu Cúc
• Khoa Da liễu dị ứng – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
• Phòng khám số 1 - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
• Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc
• Phòng khám da liễu Bác sĩ Mai Khánh Phong
• Phòng khám da liễu Đồng Diều - Bác sĩ Lương Trường Sơn 
• Phòng khám da liễu Bác sĩ Nguyễn Thị Thùy Dung 
• Phòng khám đa khoa Liên Tâm
• Phòng khám Đa khoa Sùng Đức
• Phòng khám da liễu Hà Nội - Bác sĩ Vũ Thái Hà
• Phòng khám da liễu Lã Hà Clinic
• Phòng khám da liễu Hà Nội 107
• Phòng khám Da liễu Táo Đỏ
• Phòng khám đa khoa Thái Hòa
• Phòng khám đa khoa Sky Clinic
• Phòng khám đa Khoa Tân Mỹ
• Phòng khám đa khoa Quốc tế Sài Gòn
• Phòng khám đa khoa Duy Khang
• Phòng khám đa khoa Thiện Tâm 2
• Khoa da liễu Bệnh viện FV

Hy vọng với những thông tin mà AVAKids cung cấp về việc trẻ sơ sinh bị cứt trâu da đầu đã có thể giúp mẹ bớt lo lắng và có hướng chăm sóc bé phù hợp. Nếu cảm thấy tình trạng cứt trâu chuyển biến xấu cha mẹ có thể đưa trẻ đến các địa chỉ da liễu uy tín trên để được chữa trị nhanh chóng nhé.