Lưu trữ tế bào gốc để làm gì? Tác dụng tuyệt vời từ tế bào gốc mà mẹ không nên bỏ qua

Việc lưu trữ tế bào gốc tại ngân hàng máu dây rốn của bé sơ sinh đang nhận được rất nhiều sự quan tâm của mẹ. Cùng AVAKids tìm hiểu mục đích, quy trình và chi phí của việc lưu trữ tế bào gốc.

1 Lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn là gì?

Lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn là một loạt các quy trình nhằm trích xuất và lưu trữ lại lượng tế bào gốc có trong máu cuống rốn của em bé mới sinh.

Máu cuống rốn (hay máu dây rốn hoặc máu bánh nhau) là máu chảy trong hệ tuần hoàn của em bé trong bụng mẹ. Máu dây rốn là phần máu còn lại trong dây rốn và bánh nhau khi bà mẹ sinh em bé.

Trong máu dây rốn chứa khá nhiều loại tế bào gốc khác nhau gồm có tế bào gốc trung mô, tế bào gốc biểu mô và nội mô.

Tế bào gốc trung mô có tỉ lệ lớn nhất trong máu dây rốn của trẻ. Loại tế bào này có nhiều chức năng bao gồm chức năng ức chế viêm sau tổn thương mô, điều hòa hệ thống miễn dịch, tiết ra những yếu tố kích thích tăng trưởng hỗ trợ sửa chữa mô.

Chúng có thể biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau như tế bào da, xương, mỡ, sụn, tế bào thần kinh, tế bào cơ tim, tế bào gan.

Lượng máu cuống rốn được dùng để lưu trữ tế bào gốc là phần máu còn lại trong đoạn dây rốn và bánh nhau của bà mẹ sau khi sinh em bé.

Máu cuống rốn là nơi tích trữ rất nhiều loại tế bào gốc và chủ yếu là tế bào gốc tạo máu, có trách nhiệm trong việc bổ sung máu và tái tạo hệ thống miễn dịch.

Tiến hành lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn

Nếu như trước đây dây rốn và bánh nhau bị vứt bỏ vì được xem là một loại rác thải y tế thì hiện tại được thu thập, xử lý và lưu trữ để phục vụ chữa trị cho chính người sở hữu dây rốn đó hoặc những thành viên khác trong gia đình khi có những vấn đề sức khỏe.

Lưu trữ tế bào gốc đang được xem là một cuộc cách mạng trong y học giúp chữa trị những bệnh hiểm nghèo.

Chính vì vậy hiện nay có rất nhiều gia đình đã lưu lại tế bào gốc cho con vì đây được coi như là tấm vé bảo hiểm sinh học trọn đời, giúp con có thể được tiếp cận với những liệu pháp chữa trị tế bào gốc hiện đại nhất trong tương lai.

Tế bào gốc có thể trích xuất từ nhiều nguồn: máu ngoại vi, tủy xương, máu dây rốn. Do việc lưu trữ máu ngoại vi và tủy xương yêu cầu kỹ thuật phức tạp có xâm lấn và tốn kém hơn nên máu dây rốn được ưu tiên để lưu trữ tế bào gốc hơn.

2 Tác dụng của tế bào gốc máu cuống rốn

Với chức năng tự tái tạo nhanh chóng, dễ dàng được nuôi cấy tăng sinh lên số lượng lớn vì thế việc lưu trữ tế bào gốc có thể chữa trị được nhiều lần trong suốt cả cuộc đời cho em bé, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian.

Bên cạnh đó, tế bào gốc dây rốn có đặc tính hệ thống miễn dịch thấp nên có chức năng tương thích cao. Điều này vô cùng ý nghĩa nhân văn khi từ tế bào gốc của con có thể cứu chữa cho bố mẹ, anh chị em, ông bà mà không phải chờ đợi tìm kiếm người hiến thích hợp.

Nếu những tế bào gốc máu dây rốn của đứa bé được cất giữ thì có thể hỗ trợ đắc lực khi cần chữa bệnh mà không sinh ra phản ứng hệ thống miễn dịch thải bỏ từ cơ thể.

Nếu được chữa trị bằng tế bào gốc của chính mình thì đứa bé sẽ không phải dùng những thuốc ức chế hệ thống miễn dịch để duy trì tế bào ghép.

Đặc biệt, nếu gia đình có người bị mắc bệnh và cần tế bào gốc để chữa trị thì chức năng thích hợp giữa người bị bệnh và mẫu tế bào của đứa bé sẽ cao hơn so với mẫu tế bào lấy của người không cùng huyết thống.

Mẫu tế bào gốc máu cuống rốn

3 Lưu trữ tế bào gốc để làm gì?

Lưu trữ tế bào gốc có nhiều mục đích khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng của từng gia đình. Các mục đích lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn có thể kể đến như:

Tế bào gốc hỗ trợ chữa trị hơn 80 loại bệnh

Tế bào gốc sản sinh ra từ máu cuống rốn là nguồn sản xuất và phát triển quan trọng của những tế bào máu, nó được dùng để phục hồi những tế bào máu và hệ thống miễn dịch cho người bệnh.

Sau khi hệ thống miễn dịch của người bệnh bị phá hủy do dùng những giải pháp hoá trị và xạ trị, tế bào gốc sẽ được cấy ghép qua tĩnh mạch và đến tủy xương để sản sinh ra những tế bào máu khác giúp người bệnh có nhiều tế bào máu và hệ thống hệ thống miễn dịch trở lại trạng thái bình thường.

Có thể dùng tế bào gốc để chữa trị nhiều loại ung thư máu, thiếu máu, thay thế tủy xương và sửa chữa sai lầm do những rối loạn do di truyền.

Giúp ích cho việc chữa trị những bệnh về máu như: Bệnh bạch cầu, những bệnh thuộc về chức năng hệ thống miễn dịch, hội chứng loạn sinh tủy, suy giảm hệ thống miễn dịch, thiếu máu, suy tủy, thiếu máu do hồng cầu liềm.

Ngoài ra máu cuống rốn đặc biệt giúp ích trong việc chữa trị những bệnh nhi khoa. Trên thế giới, con người đã ứng dụng tế bào gốc cuống rốn để chữa trị nhiều bệnh lý thiếu máu và bệnh lý ác tính của cơ quan tạo máu như thiếu máu bất sản, ung thư máu, thiếu máu hồng cầu liềm.

Ngoài ra, tế bào gốc máu cuống rốn còn được nghiên cứu ứng dụng chữa trị bỏng, tiểu đường, teo cơ, Alzheimer, Parkinson, thậm chí trong tương lai dùng để chống nhăn, chống lão hoá, liệt tủy, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim.

Giúp bảo vệ sức khỏe cả gia đình

Việc lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn là một giải pháp tốt để đảm bảo cho sức khỏe của trẻ trong tương lai và những thành viên trong gia đình. Những người thân trong gia đình hoặc người khác khi bị những bệnh đều có thể dùng tế bào gốc của đứa bé để chữa trị.

Để biết được chức năng một cách chuẩn xác thì cần làm thêm những xét nghiệm cụ thể tại thời điểm có nhu cầu dùng tế bào gốc để chữa trị.

Đáp ứng kịp thời để chữa trị bệnh

Chúng ta thường nghĩ mình chỉ cần số lượng tế bào gốc nhỏ cần thiết khi bị mắc bệnh nhưng liệu số lượng tế bào gốc chúng ta cần sẽ được đáp ứng kịp thời? Tế bào gốc máu cuống rốn chính là chiếc phao cứu sinh cho trẻ và những người thân trong gia đình nhờ chức năng biến đổi thành những tế bào máu như:

• Tế bào bạch cầu có chức năng hệ thống miễn dịch,
• Tế bào hồng cầu vận chuyển oxy cho toàn cơ thể,
• Tế bào tiểu cầu giúp tạo đông máu khi bị thương.

Bảo hiểm sinh học trọn đời

Tế bào gốc máu cuống rốn được xem là bảo hiểm sinh học cho đứa bé. Một đứa bé khi sinh ra và lớn lên không thể biết sẽ mắc những bệnh gì.

Nếu chẳng may trẻ bị mắc bệnh do bệnh lý, di truyền hay tác động bởi môi trường, đặc biệt là những bệnh ác tính liên quan đến máu, hệ thống miễn dịch thì tế bào gốc của chính đứa bé sẽ cứu các em.

4 Quá trình lấy máu cuống rốn

Quá trình lấy máu cuống rốn khá đơn giản, an toàn và không gây đau đớn, thường không kéo dài hơn 5 phút. Việc lấy máu cuống rốn không gây ảnh hưởng cho việc sinh đẻ và có thể áp dụng trong sinh thường lẫn sinh mổ.

Kỹ thuật viên có thể tiến hành lấy máu cuống rốn bằng phương pháp tiêm hút hoặc dùng túi:

Trong trường hợp dùng ống tiêm: Một ống tiêm sẽ được dùng để rút máu từ phần bên trong của cuống rốn khi rốn vừa được cắt. Quá trình này sẽ giống với việc lấy máu xét nghiệm.

Trong trường hợp dùng túi: Dây rốn được nâng cao hơn túi đựng máu để máu bên trong tự chảy vào túi.

Quá trình thu thập máu cuống rốn đạt tiêu chuẩn sẽ bao gồm sáu bước sau:

• Bước 1: Sau khi mẹ sinh em bé, dây rốn được kẹp và cắt.
• Bước 2: Máu từ dây rốn được những bác sĩ thu thập từ tĩnh mạch dây rốn. Thời gian thu thập sẽ kéo dài từ 2 đến 3 phút.
• Lưu ý: Quá trình thu thập máu cuống rốn, hoặc mô cuống rốn không hề đau, không ảnh hưởng tới mẹ và bé. Quá trình này cũng không ảnh hưởng đến quá trình sinh nở của mẹ dưới bất kỳ hình thức nào và có thể được thực hiện cả trên sinh thường và sinh mổ.
• Bước 3: Máu cuống rốn sau khi thu thập được đóng gói an toàn và sẽ được vận chuyển trong 48 giờ đến những địa điểm lưu trữ tế bào gốc.
• Bước 4: Chất lượng mẫu được kiểm định và đánh giá bằng tất cả những thử nghiệm cần thiết để đảm bảo an toàn tối đa.
• Bước 5: Máu dây rốn sẽ được xử lý và lưu trữ.
• Bước 6: Mẫu máu cuối cùng được bảo quản ở -196 độ C.

Các tế bào gốc dây rốn được bảo quản đông lạnh

5 Tế bào gốc máu cuống rốn được lưu trữ như thế nào?

Các tế bào gốc dây rốn được bảo quản bằng hình thức bảo quản đông lạnh tế bào.

Trước khi được đặt vào bình chứa nitơ lỏng để bảo quản lâu dài, những tế bào gốc sẽ được cho thêm một lượng chất bảo quản đặc biệt và đưa vào thiết bị hạ nhiệt độ theo chương trình.

Thiết bị này sẽ làm hạ nhiệt độ của mẫu tế bào gốc theo chương trình được cài đặt cho mỗi loại tế bào, làm cho tế bào không bị vỡ và đi vào trạng thái nghỉ ở nhiệt độ lạnh sâu.

Khi chúng ta cần đến sẽ lấy ra và kích hoạt chúng bằng một quy trình giải đông lạnh cũng được tối ưu hoá cho từng loại tế bào.

Mỗi mẫu tế bào gốc dây rốn sẽ được lưu giữ trong một bình chứa nitơ lỏng có gắn thiết bị định kỳ theo dõi nhiệt độ và lượng nitơ lỏng có trong bình. Khi nhiệt độ tăng lên hoặc lượng nitơ lỏng thấp xuống đến ngưỡng thì hệ thống sẽ tự động nạp thêm nitơ lỏng vào bình lưu trữ tế bào gốc để duy trì nhiệt độ lạnh trong bình.

Về lý thuyết những tế bào khi được bảo quản ở nhiệt độ lạnh sâu trong nitơ lỏng sẽ có chức năng tồn tại vĩnh viễn. Tuy nhiên hiện nay hầu hết những ngân hàng tế bào gốc trên thế giới nhận lưu giữ tối đa là 25 năm, tương ứng với thời gian em bé trưởng thành. Đến thời điểm hiện tại việc tiếp tục lưu giữ sẽ được xem xét tiếp với sự tham gia ý kiến của em bé.

6 Trường hợp nào không được lưu trữ tế bào gốc?

Khi xét nghiệm trước sinh, nếu mẹ nghi ngờ có những bệnh lý bẩm sinh liên quan đến tế bào gốc tạo máu thì không nên lưu giữ vì nhiều chức năng không dùng được về sau.

Ví dụ như: rối loạn gen/nhiễm sắc thể phức tạp khác, bị mắc bệnh tan máu bẩm sinh (xác định bằng xét nghiệm gen), hội chứng Down (vì có nguy cơ tiến triển thành ung thư máu).

Nếu trong quá trình sinh con có dấu hiệu nhiễm trùng như dịch ối đục, lẫn phân su, suy thai thì không nên lưu vì có thể nhiễm khuẩn cho máu dây rốn.

Trường hợp trẻ chỉ có những dị tật về mặt hình thái, không liên quan đến di truyền như tim bẩm sinh, sứt môi, hở hàm ếch thì vẫn có thể lưu giữ tế bào gốc máu dây rốn.

Thai nhi mang gen thalassemia nhưng không bị bệnh vẫn có thể lưu trữ tế bào gốc nếu em bé chỉ mang 1 gen lặn và 1 gen bình thường.

7 Lưu trữ tế bào gốc chi phí bao nhiêu?

Từ trước tới nay, hầu hết những ca bệnh nặng cần chữa trị bằng liệu pháp tế bào gốc đều phải đi ra nước ngoài chữa trị với chi phí rất cao. Tuy nhiên khả năng tương thích cũng hạn chế, nguy cơ đào thải, rủi ro thất bại cao. Vì vậy, người thân của trẻ nên nắm bắt lấy cơ hội duy nhất tại thời điểm ngay sau sinh là lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn của trẻ để có cách chữa trị bệnh cho trẻ sau này.

Chi phí sẽ phụ thuộc vào số năm mà gia đình muốn lưu trữ tế bào gốc. Cụ thể là nếu bố mẹ cần lưu trữ một mẫu máu cuống rốn chứa tế bào gốc của một trẻ, chi phí lưu trữ tế bào gốc sẽ tương ứng như sau:

Trường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 01 năm: 5.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 05 năm: 15.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 10 năm: 29.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 15 năm: 45.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 20 năm: 60.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 01 mẫu - 25 năm: 65.000.000 VNĐ

Nếu mẹ muốn cả hai con của mình đều được lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn thì chi phí hai mẫu theo thời gian tương ứng:

Trường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 01 năm: 10.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 05 năm: 30.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 10 năm: 58.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 15 năm: 90.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 20 năm: 120.000.000 VNĐTrường hợp lưu trữ máu cuống rốn 02 mẫu - 25 năm: 130.000.000 VNĐ

Chi phí này có thể thay đổi tùy theo từng trường hợp cụ thể như loại kit xử lý gia đình lựa chọn, sinh đôi, nơi thu thập, hay quy định về chi phí dịch vụ y tế của Nhà nước qua các năm.

Các trường hợp thu thập nhưng không đảm bảo tiêu chuẩn lưu trữ tế bào gốc, nếu gia đình đồng ý không lưu giữ thì sẽ được hoàn lại những chi phí chưa dùng đến.

8 Đôi lời từ AVAKids

Việc lưu trữ tế bào gốc máu dây rốn có vai trò quan trọng đối với sức khỏe của cả gia đình. Hy vọng AVAKids đã giải đáp được các thắc mắc của mẹ về mục đích, quy trình và chi phí của việc lưu trữ lưu trữ tế bào gốc ở máu cuống rốn.

Linh Linh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Anh Thư