Bầu 4 tháng ra sữa non có sao không? Nên làm gì khi ra sữa non?

Dấu hiệu tiết sữa non như thế nào là bình thường, khi nào sữa non tiết ra được gọi là sớm, có nên nặn sữa non khi mang thai hay không là những thắc mắc của nhiều mẹ bầu. Mẹ bầu 4 tháng ra sữa non có sao không? Hãy cùng chuyên mục Thai kỳ của AVAKids tìm hiểu câu trả lời trong bài viết sau!

1Sữa non là gì?

Sữa non, hay còn gọi là colostrum, chính là những giọt sữa đầu tiên được cơ thể mẹ sản xuất trong suốt quá trình mang thai và trong vài ngày đầu sau khi sinh (thường là 48 tiếng). Đây là nguồn dinh dưỡng vô cùng quý giá, chứa đựng hàm lượng kháng thể dồi dào và các dưỡng chất thiết yếu, đóng vai trò như một "liều vắc-xin tự nhiên" đầu đời cho bé sơ sinh.

2Sữa non có màu gì?

Tùy theo cơ địa mỗi mẹ bầu mà màu sắc sữa non sẽ khác nhau. Bình thường, sữa non sẽ có màu trắng đục, màu vàng nhạt, màu cam, màu vàng, đôi khi lại trong suốt. Sữa non có thể đặc và hơi dính. Dấu hiệu tiết sữa non ở mỗi bà bầu cũng khác nhau.

Các chuyên gia dinh dưỡng nhận định sữa non là “vàng lỏng” vì nó có nhiều giá trị dinh dưỡng và đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ sơ sinh.

Phân biệt màu sữa non và sữa thường. Nguồn hình bác sĩ Phạm Quang Nhật

3Giá trị dinh dưỡng của sữa non đối với trẻ sơ sinh

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy sữa non có giá trị dinh dưỡng cao gấp 10 lần so với sữa chuyển tiếp (6 - 10 ngày sau sinh) và sữa vĩnh viễn (ngày 11 trở đi sau sinh). Sữa non mang lại rất nhiều ích lợi cho trẻ sơ sinh, bao gồm:

• Sữa non chứa các thành phần kháng sinh tự nhiên tốt nhất cho trẻ sơ sinh: Khi vừa sinh xong trẻ thường sẽ được đưa đi cho bú trước, mẹ nên cho trẻ bú ngay khi có thể.

Trong sữa non có nhiều chất dinh dưỡng phù hợp với trẻ và chứa các tế bào sống là kháng thể (đặc biệt là Immunoglobulin A - IgA), bạch cầu kích thích cơ thể trẻ tạo ra các kháng thể tự nhiên, bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi các tác nhân gây bệnh. Chính vì vậy, sữa non được coi là loại kháng sinh tuyệt đối an toàn cho trẻ em vì không có bất kỳ một tác dụng phụ nào.

• Sữa non có nhóm chất ganglioside giúp cho não bộ của trẻ phát triển tốt. Nhóm chất này không chỉ giúp não của trẻ sơ sinh phát triển sớm mà còn giúp bảo vệ đường ruột và tránh viêm nhiễm đường ruột.
• Sữa non ít chất béo giúp bé dễ hấp thụ và tiêu hóa.
• Sữa non còn đem lại lợi ích nhuận tràng, kích thích cơ thể trẻ tiết ra các phân xu giúp đào thải bilirubin dư thừa trong máu. Từ đó ngăn ngừa được các loại bệnh mẫn cảm, dị ứng và vàng da ở trẻ sơ sinh.

4Sữa non thường xuất hiện tháng thứ mấy trong thai kỳ?

Thực tế, cơ thể mẹ bầu bắt đầu có những thay đổi để chuẩn bị cho việc sản xuất sữa từ rất sớm. Các tuyến sữa bắt đầu phát triển và có thể tạo ra một ít sữa non ngay từ khoảng tuần thứ 14 của thai kỳ (tức khoảng giữa tháng thứ 3 đến đầu tháng thứ 4).

Tuy nhiên, thời điểm mẹ bầu nhận thấy rõ ràng sữa non rỉ ra thường muộn hơn:

• Phổ biến nhất: Vào tam cá nguyệt thứ hai, đặc biệt là từ tuần thứ 26-30 (khoảng tháng thứ 6 đến tháng thứ 7). Nhiều mẹ thấy sữa non xuất hiện rõ rệt nhất vào tháng thứ 7 (từ tuần 24-28).

• Thời điểm đa dạng: Việc này rất khác nhau ở mỗi người. Một số mẹ có thể thấy sữa non sớm hơn, một số lại chỉ thấy khi sắp sinh hoặc thậm chí là sau khi sinh con.

• Vai trò của nội tiết tố: Hormone Prolactin (kích thích sản xuất sữa) tăng dần trong thai kỳ. Tuy nhiên, nồng độ cao của Estrogen và Progesterone (do nhau thai tiết ra) lại có tác dụng ức chế tạm thời hoạt động của Prolactin lên tuyến vú, ngăn sữa tiết ra ồ ạt. Đến cuối thai kỳ hoặc sau khi sinh, khi nồng độ Estrogen và Progesterone giảm xuống, Prolactin mới phát huy tối đa tác dụng.

5Bầu 4 tháng ra sữa non có sao không?

Khi mẹ bầu 4 tháng (tức khoảng từ tuần 17 đến tuần 20) mà thấy có hiện tượng tiết sữa non, mẹ cần hiểu như sau:

• Có thể là bình thường: Cơ thể mẹ bầu bắt đầu sản xuất sữa non từ rất sớm (khoảng tuần 14). Do đó, việc một lượng nhỏ sữa non rỉ ra ở tháng thứ 4 có thể là một thay đổi sinh lý bình thường ở một số mẹ bầu, không nhất thiết là dấu hiệu đáng báo động.

• Tuy nhiên, cần chú ý và không chủ quan: Mặc dù có thể bình thường, nhưng việc tiết sữa non ở tháng thứ 4 được xem là sớm hơn so với thời điểm phổ biến nhất (tháng thứ 6-7). Các nguồn y khoa thường lưu ý rằng sữa non xuất hiện "quá sớm" (đặc biệt là trước tháng thứ 7, và càng sớm như tháng 4, 5, 6 thì càng cần cẩn trọng) có thể liên quan đến một số vấn đề tiềm ẩn.

6Bầu 5 tháng ra sữa non có sao không?

Việc bầu 5 tháng (tức khoảng từ tuần 21 đến tuần 24 của thai kỳ) ra sữa non cũng tương tự như trường hợp 4 tháng: có thể là bình thường ở một số người, nhưng vẫn được xem là "sớm" và cần được thông báo cho bác sĩ để theo dõi.

Trong một số trường hợp, bầu 5 tháng ra sữa non có thể là dấu hiệu của nồng độ hormone Prolactin tăng cao bất thường. Nồng độ Prolactin quá cao có thể ảnh hưởng không tốt đến chức năng của nhau thai và sự phát triển bình thường của thai nhi. Trong một số trường hợp nghiêm trọng được ghi nhận, điều này có liên quan đến việc tăng nguy cơ thai chết lưu.

7Có nên nặn sữa non khi mang thai?

TUYỆT ĐỐI KHÔNG NÊN tự ý nặn sữa non khi mang thai, đặc biệt là trong những tháng đầu và giữa thai kỳ.

Đây là một khuyến cáo rất quan trọng từ các chuyên gia y tế vì những lý do sau:

Nguy cơ gây co thắt tử cung, dẫn đến sinh non:

• Khi bạn nặn hoặc kích thích mạnh vào đầu ti và quầng vú, cơ thể sẽ giải phóng hormone Oxytocin.
• Oxytocin là hormone có vai trò quan trọng trong việc kích thích các cơn co thắt tử cung khi chuyển dạ.
• Nếu nặn sữa non quá sớm hoặc quá thường xuyên trong thai kỳ, lượng Oxytocin tiết ra có thể gây ra các cơn co tử cung không mong muốn, dẫn đến nguy cơ dọa sinh non hoặc sinh non, đặc biệt nguy hiểm nếu thai nhi chưa đủ tháng.

Nguy cơ nhiễm trùng tuyến vú (Viêm vú, Áp xe vú):

• Tay và các dụng cụ (nếu có) không được vệ sinh đúng cách có thể đưa vi khuẩn vào các ống dẫn sữa và mô vú.
• Việc nặn, bóp mạnh có thể làm tổn thương các mô vú nhạy cảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm.
• Viêm vú hoặc áp xe vú khi mang thai không chỉ gây đau đớn, khó chịu cho mẹ mà còn có thể cần phải điều trị bằng thuốc, ảnh hưởng không tốt đến thai kỳ.

Không thực sự cần thiết và không mang lại nhiều lợi ích trước khi sinh:

• Cơ thể mẹ đã tự sản xuất và dự trữ sữa non một cách tự nhiên để sẵn sàng cho bé ngay sau khi sinh.
• Lượng sữa non rỉ ra tự nhiên (nếu có) trong thai kỳ thường không nhiều và không ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ sẽ có sau này.
• Việc "tập" cho sữa ra sớm bằng cách nặn không giúp tăng lượng sữa sau sinh mà ngược lại còn tiềm ẩn rủi ro.

8Nên làm gì khi bị tiết sữa non lúc mang thai?

Đối với trường hợp rò rỉ sữa non thông thường (đặc biệt ở giai đoạn sau của thai kỳ, nhưng cũng áp dụng để quản lý khi có rò rỉ):

• Sử dụng miếng lót thấm sữa: Đặt miếng lót bên trong áo ngực để thấm hút sữa non bị rỉ ra, giữ cho áo ngực và vùng ngực luôn khô ráo, sạch sẽ. Thay miếng lót thường xuyên để tránh ẩm ướt, tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển.
• Chọn áo ngực thoải mái: Mặc áo ngực vừa vặn, làm từ chất liệu mềm mại, thấm hút tốt.
• Vệ sinh ngực nhẹ nhàng: Lau sạch bầu ngực bằng nước ấm và khăn mềm sạch mỗi ngày. Tránh dùng xà phòng hoặc các loại mỹ phẩm có tính tẩy rửa mạnh chà xát lên đầu ti vì có thể làm khô da và mất đi lớp nhờn bảo vệ tự nhiên.
• Chọn trang phục phù hợp: Nếu lượng sữa non rỉ ra nhiều khiến mẹ tự ti, có thể chọn áo có họa tiết để che đi vết ố.
• Cách xử lý khi sữa rỉ bất ngờ: Nếu sữa non bất ngờ rỉ ra, mẹ có thể nhẹ nhàng dùng lòng bàn tay ấn nhẹ lên đầu ti hoặc khoanh tay trước ngực để tạo áp lực nhẹ, giúp giảm bớt tình trạng này.

9Dấu hiệu bất thường của việc tiết sữa non sớm

Sữa non thường xuất hiện vào tháng thứ 7 của thai kỳ, tuy nhiên, một số trường hợp mẹ bầu có dấu hiệu tiết sữa non vào các tháng 4,5,6. Hiện tượng này cũng không có gì bất thường nhưng các mẹ bầu nên đi khám định kỳ để làm một số xét nghiệm xác nhận loại bỏ những nguy cơ bất thường.

Một số dấu hiệu tiết sữa non sớm có thể dây nguy hiểm đến mẹ và thai nhi cần chú trọng như:

• Quá nhiều sữa non tiết ra vào tháng 5,6 của thai kỳ thì có khả năng thai bị chết lưu. Mẹ nên đi khám để xác định có phải trường hợp này không để mổ sớm giữ an toàn cho tính mạng của mẹ.
• Sữa non sớm kèm đau bụng và chảy máu ở âm đạo là dấu hiệu bất thường cảnh báo nồng độ prolactin trong máu quá cao làm ảnh hưởng đến chức năng của nhau thai và sự phát triển bình thường của thai nhi.
• Sữa non kèm theo máu là dấu hiệu sức khỏe thai phụ có vấn đề cần đi khám ngay.

Trên đây chỉ là một số dấu hiệu cảnh báo trong một số trường hợp. Các mẹ không cần quá lo lắng vì có những trường hợp cũng có sữa non sớm nhưng đi khám sức khỏe vẫn bình thường. Các mẹ bầu chỉ cần chú ý và đi khám thường xuyên để sớm phát hiện nếu có bất thường là được.

Trong 3 tháng cuối thai kỳ, việc đi khám thai thường xuyên, định kỳ là rất quan trọng vì đây là thời điểm nhạy cảm, bé sắp ra đời, chỉ một số bất thường nhỏ cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo thai lưu hay sinh non. Vì thế, mẹ bầu nên đi khám thường xuyên để đảm bảo sức khỏe thai nhi và chính mình.

Hy vọng với những thông tin trên đây sẽ giúp các mẹ hiểu hơn về sữa non và thế nào là dấu hiệu tiết sữa non bất thường. Các bài viết của AVAKids/ Vũ trụ bỉm sữa chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.