Mẹ bầu chảy sữa non có phải sắp sinh không? Cần làm gì khi ra sữa non?

Ra sữa non trong thai kỳ khiến nhiều mẹ bầu lần đầu mang thai cảm thấy bối rối. Đồng thời, không ít mẹ bầu thắc mắc “ra sữa non có phải sắp sinh không?”. Cùng chuyên mục Thai kỳ của AVAKids giải đáp ngay trong bài viết này nhé!

1Sữa non khi mang thai là gì?

1.1 Sữa non là gì?

Sữa non (Colostrum) chính là dạng sữa đầu tiên được tuyến vú của mẹ sản xuất ra trong giai đoạn cuối thai kỳ và trong vài ngày đầu sau khi sinh. Nó được ví như "vàng lỏng" bởi giá trị dinh dưỡng và lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại.

Đặc điểm: Sữa non thường có màu vàng nhạt hoặc trong, đặc sánh hơn sữa trưởng thành. Đôi khi, mẹ bầu có thể thấy nó rỉ ra ở đầu ti dưới dạng vài giọt nhỏ, hơi dính.

Thành phần "vàng": Sữa non cực kỳ giàu protein, vitamin (đặc biệt là vitamin A), khoáng chất và quan trọng nhất là chứa hàm lượng kháng thể tự nhiên (immunoglobulins, chủ yếu là IgA) rất cao.

1.2 Cơ chế sản xuất sữa non trong thai kì

Ngay từ giữa thai kỳ (khoảng tam cá nguyệt thứ hai, thậm chí sớm hơn ở một số mẹ), cơ thể mẹ bầu đã bắt đầu sản xuất sữa non dưới tác động của các hormone thai kỳ.

• Prolactin: Hormone chính chịu trách nhiệm sản xuất sữa. Nồng độ prolactin tăng cao trong thai kỳ.
• Estrogen và Progesterone: Hai hormone này cũng tăng cao, giúp phát triển tuyến vú và ống dẫn sữa, nhưng đồng thời chúng lại ức chế việc tiết sữa ồ ạt ra ngoài.

Kết quả là sữa non được tạo ra và lưu trữ sẵn trong các nang sữa, chuẩn bị cho em bé ngay khi chào đời. Đôi khi, một lượng nhỏ có thể bị rỉ ra ngoài, đặc biệt khi có sự kích thích hoặc thay đổi nội tiết tố.

1.3 Lợi ích của sữa non đối với trẻ sơ sinh

• Tăng cường miễn dịch: Cung cấp lượng lớn kháng thể giúp bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi các bệnh nhiễm trùng trong những ngày đầu đời non nớt, khi hệ miễn dịch của bé chưa hoàn thiện. Giống như một lớp "áo giáp" tự nhiên vậy.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Dễ tiêu hóa, giúp làm sạch đường ruột của bé (tống phân su), ngăn ngừa vàng da và tạo môi trường thuận lợi cho lợi khuẩn phát triển.
• Cung cấp dinh dưỡng hoàn hảo: Giàu protein, vitamin và khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển của trẻ trong những ngày đầu.

Sữa non chứa kháng thể nên rất tốt cho sức khỏe của trẻ

2Mẹ bầu chảy sữa non có phải sắp sinh không?

Chảy sữa non có phải sắp sinh không? Câu trả lời là tùy thuộc vào từng giai đoạn của thai kỳ. Hiện tượng chảy sữa non không những xuất hiện trong thời kỳ cho con bú, mà còn có thể xuất hiện khoảng 3 tháng trước ngày dự sinh.

Nếu mẹ bầu mang thai 3 tháng giữa mà chảy sữa non kèm theo các dấu hiệu như đau bụng, chảy máu âm đạo thì đây rất có thể là cảnh báo tình trạng thai chết lưu.

Nguyên nhân của hiện tượng này có thể là do nồng độ prolactin cao gây ức chế một số hoạt động. Đồng thời, kích thích tiết ra nội tiết tố tuyến yên làm ảnh hưởng đến chức năng nhau thai và sự phát triển của thai nhi. Lúc này, mẹ bầu cần nhanh chóng thăm khám để được điều trị kịp thời.

Nếu mẹ bầu đang mang thai ở tháng thứ 7, 8 hoặc những tuần cuối thì chảy sữa non chính là dấu hiệu sắp sinh. Do đó, hiện tượng chảy sữa non trong giai đoạn này không đáng lo, mẹ chỉ cần chuẩn bị tâm lý thật tốt để đón bé yêu chào đời.

3Bầu mấy tháng thì có sữa non?

Thời điểm xuất hiện sữa non và hiện tượng chảy sữa non rất khác nhau ở mỗi mẹ bầu:

Một số mẹ có thể thấy sữa non rỉ ra từ rất sớm, khoảng tam cá nguyệt thứ hai (từ tuần 16-20).

Nhiều mẹ khác lại chỉ thấy hiện tượng này xuất hiện vào tam cá nguyệt thứ ba, đặc biệt là những tuần cuối gần ngày dự sinh.

Cũng có những mẹ không hề bị chảy sữa non trong suốt thai kỳ và chỉ thấy sữa non sau khi sinh con. Điều này cũng hoàn toàn bình thường.

4Mẹ bầu chảy sữa non sớm có sao không?

Bên cạnh việc tìm hiểu “chảy sữa non có phải sắp sinh không?”, mẹ bầu cũng cần lưu ý và trường hợp chảy sữa non sớm để tránh những trường hợp nguy hiểm có thể xảy ra.

Nếu mẹ chỉ bị rỉ vài giọt sữa và không kèm theo dấu hiệu khó chịu nào thì không cần phải lo lắng. Tuy nhiên, nếu lượng sữa chảy ra nhiều kèm theo các dấu hiệu dưới đây thì cần thăm khám ngay:

• Chảy sữa non kèm theo máu và cảm giác căng tức đầu ngực: Nguyên nhân của trường hợp này có thể là do sự phát triển về số lượng các mạch máu quanh vùng đầu ngực quá nhanh.
• Chảy sữa non nhiều vào tháng thứ 5, 6 của thai kỳ: Đây có thể là cảnh báo của việc thai lưu.
• Chảy sữa non kèm theo đau bụng, xuất huyết âm đạo: Nguyên nhân có thể là do nồng độ prolactin trong máu mẹ bầu quá cao gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi.
• Sữa non kèm theo máu và có mùi hôi: Có thể liên quan đến các bệnh lý như ung thư vú, u nhú trong ống dẫn sữa hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra.

Chảy sữa non kèm theo máu và cảm giác căng tức đầu ngực là hiện tượng bất thường

5Mẹ bầu cần làm gì khi chảy sữa non sớm?

Ra sữa non sớm khi mang thai không mang lại cảm giác đau đớn hay mệt mỏi mà chỉ khiến mẹ bầu cảm thấy hơi bối rối. Để hạn chế tình trạng này, mẹ có thể thực hiện theo một số phương pháp dưới đây:

• Vệ sinh vú đúng cách: Dùng nước ấm sạch và khăn mềm lau nhẹ nhàng đầu ti. Tránh dùng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa mạnh có thể làm khô da và nứt nẻ đầu ti. Không cần cố gắng nặn sữa non ra.
• Tạo áp lực nhỏ lên đầu ngực: Mẹ bầu có thể ấn nhẹ ngón tay lên đầu ngực, khoanh tay trước ngực hoặc tỳ cẳng tay lên đầu ngực để sữa non ngừng chảy.
• Dùng miếng lót thấm sữa: Mẹ hãy đặt miếng lót thấm sữa vào bên trong áo ngực, điều này sẽ giúp lượng sữa rỉ ra được thấm hút hết. Khi cảm thấy miếng lót ẩm ướt, mẹ hãy thay miếng mới nhé!
• Mặc quần áo có hoa văn: Quần áo có hoa văn có thể giúp mẹ bầu che được vết sữa non trong trường hợp sữa thấm ra bên ngoài.
• Mang áo ngực dự phòng: Việc mang áo ngực dự phòng trong túi có thể giúp mẹ bầu nhanh chóng thay thế cho chiếc áo bị ướt, nhất là đối với những mẹ bầu chảy nhiều sữa non.

6Các yếu tố có thể gây ra hiện tượng chảy sữa non sớm

Ngoài sự thay đổi tự nhiên của cơ thể, một số yếu tố có thể khiến sữa non rỉ ra nhiều hơn:

• Tuyến sữa phát triển, các ống dẫn sữa giãn nở sẵn sàng hoạt động.
• Massage ngực, kích thích đầu ti: Có thể làm rỉ sữa non.
• Quan hệ tình dục: Việc đạt cực khoái có thể giải phóng oxytocin, một hormone gây co thắt tử cung và cũng có thể kích thích tiết sữa.
• Cơn co Braxton Hicks (cơn gò chuyển dạ giả): Những cơn co thắt nhẹ này đôi khi cũng có thể gây áp lực lên tuyến vú và làm rỉ sữa.

7Một số dấu hiệu sắp sinh mẹ bầu cần biết

Ngoài việc chảy sữa non, mẹ bầu cũng có thể dựa trên những dấu hiệu sau đây để nhận biết sắp sinh:

• Bụng bầu tụt xuống: Vào những tuần cuối thai kỳ, thai nhi sẽ di chuyển dần xuống khu vực xương chậu của mẹ nhằm chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ, điều này khiến cho mẹ cảm thấy bụng dần tụt xuống thấp.
• Các cơn gò tử cung: Mẹ cảm thấy bụng gò cứng, đau nhiều và cơn đau không thuyên giảm. Đồng thời, tần suất các cơn gò diễn ra liên tục và đều đặn, khoảng 5 – 10 phút xuất hiện 1 lần và mỗi lần kéo dài từ 30 – 60 phút, sau đó tăng dần khoảng 2 – 3 phút xuất hiện 1 cơn.
• Vỡ ối: Đây được xem là dấu hiệu sắp sinh rõ nhất cho thấy thời gian chuyển dạ đã bắt đầu.
• Bong nút nhầy: Mẹ có thể cảm nhận thấy âm đạo tiết ra chất nhầy màu hơi hồng hoặc đỏ, đây chính là nút nhầy tử cung bong ra để chuẩn bị cho sự chào đời của em bé.
• Chuột rút, đau lưng: Những cơn chuột rút xảy ra thường xuyên hơn khi mẹ sắp sinh. Bên cạnh đó, tình trạng đau mỏi 2 bên háng hoặc vùng lưng trở nên nặng hơn, nhất là đối với những mẹ bầu mang thai lần đầu.

Chuột rút và đau lưng trong những tuần cuối thai kỳ có thể là dấu hiệu chuyển dạ

8Các câu hỏi thường gặp

8.1 Bầu mấy tháng thì có sữa non?

Sữa non có thể bắt đầu được sản xuất từ tam cá nguyệt thứ hai (khoảng tuần 16-20), nhưng thời điểm mẹ bầu nhận thấy có hiện tượng chảy sữa non thì rất khác nhau, có thể sớm hơn hoặc muộn hơn, thường gặp nhất là vào tam cá nguyệt thứ ba.

8.2 Chảy sữa non nhiều có phải sắp sinh không?

Không nhất thiết. Lượng sữa non rỉ ra nhiều hay ít không phải là dấu hiệu đáng tin cậy của việc sắp sinh. Nó phụ thuộc vào cơ địa và sự thay đổi nội tiết tố của từng người. Hãy chú ý đến các dấu hiệu chuyển dạ thực sự khác.

8.3 Không chảy sữa non có sao không?

Hoàn toàn không sao cả. Việc không bị chảy sữa non trước khi sinh là điều rất bình thường và không hề ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa hay chất lượng sữa của mẹ sau khi sinh em bé.

8.4 Có nên kích thích vú để sữa non chảy ra

Không nên tự ý kích thích núm vú hoặc nặn sữa non ra khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc kích thích núm vú mạnh có thể giải phóng oxytocin, gây ra các cơn co thắt tử cung và có nguy cơ dẫn đến chuyển dạ sớm ở một số trường hợp nhạy cảm. Hãy để cơ thể diễn ra tự nhiên.

Trên đây là toàn bộ giải đáp thắc mắc “chảy sữa non có phải sắp sinh không?” của AVAKids. Mong rằng, những thông tin trên sẽ giúp mẹ bầu nắm rõ về hiện tượng chảy sữa non và có biện pháp xử lý kịp thời trong những trường hợp cụ thể.

Các bài viết của AVAKids/Vũ Trụ Bỉm Sữa chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.