Ăn dặm không phải là cuộc chiến - Mách mẹ cách cho bé ăn dặm để mẹ nhàn con khoẻ

"Nên cho bé ăn dặm bao nhiêu lần một ngày?" là câu hỏi mà nhiều cha mẹ quan tâm. Cách phòng ngừa hóc xương hay mắc nghẹn cũng là một kỹ năng cha mẹ nên biết. Sau đây AVAKids mời bạn cùng nghe bác sĩ Trần Thị Huyên Thảo trả lời câu hỏi "Bé ăn dặm bao nhiêu là đủ?" theo lý giải khoa học và những lưu ý trong việc ăn dặm đúng cách nhé!

Mẹ cho trẻ ăn dặm

1Thời điểm cho trẻ ăn dặm

Thông thường khi đủ 6 tháng thì trẻ sẽ bắt đầu ăn dặm tốt. Khoảng 4-6 tháng là trẻ có thể tập ăn được vì khi đó hệ thống tiêu hóa đã tương đối phát triển hoàn chỉnh. Hoặc khi trẻ có thể giữ đầu khi được bế ở tư thế ngồi, còn nằm sấp thì có thể ngẩng đầu và chống tay thẳng là có thể bắt đầu ăn dặm. Vì lúc này trẻ đã cứng cáp hơn.

2Nên cho bé ăn bao nhiêu lần trong một ngày?

Theo bác sĩ Huyên Thảo, tùy từng trẻ và tùy hoàn cảnh mà số lần ăn trong ngày của trẻ sẽ khác nhau. Tuy nhiên, số lần cho ăn thường dựa vào mức độ phát triển của trẻ, và dưới đây là công thức chung, chúng ta có thể tham khảo: 

• Khi trẻ cần hỗ trợ khi ngồi (trẻ ngồi chưa vững): cho ăn 2-3 lần/ngày, và sử dụng thức ăn nát, nghiễn nhuyễn, hoặc thức ăn semi-solid (không cứng quá, cũng không mềm quá). 
• Khi trẻ ngồi vững vàng: cho trẻ ăn 2-3 lần một ngày, sử dụng thức ăn theo thức ăn của gia đình, và một lượng ít thức ăn dầm mềm, không có cục. 
• Khi trẻ biết bò: cho trẻ ăn 3-4 lần/ngày, sử dụng thức ăn gia đình, thức ăn dầm mềm, với cục nhỏ, thức ăn giòn, tan trong miệng khi bé cắn vào, ví dụ như bánh gạo. 
• Khi trẻ biết đi: lý tưởng là 3 bữa ăn chính và 2 bữa ăn phụ một ngày. Cha mẹ chọn thức ăn có thể cắt hơi lớn, nên ăn thức ăn có nhiều dạng khác nhau, thức ăn cắt cỡ bằng một miếng cắn của trẻ, và các thức ăn hình dạng ngón tay (finger food).
• Trong ngày, trẻ sẽ cần uống thêm sữa mẹ, sữa công thức, tùy theo hoàn cảnh và tùy theo độ tuổi của trẻ.

3Quan sát sự phát triển kỹ năng vận động của bé trong việc ăn uống: 

Việc quan sát các kỹ năng của trẻ phát triển đến mức nào sẽ giúp cha mẹ quyết định khi nào cho trẻ tự ăn, hay tiếp tục hỗ trợ trẻ, khi nào thì cho trẻ ăn bằng muỗng hiệu quả, cũng như các dạng thức ăn nào là phù hợp hơn cho sự phát triển của trẻ: 

• Từ 6-9 tháng tuổi: trẻ có thể uống được từ ly do cha mẹ cầm, có thể ăn thức ăn mềm đút từ muỗng, bắt đầu nhai được, thích thú khi cầm thức ăn, và bắt đầu thử tự ăn bằng bốc tay. 
• Từ 9-12 tháng tuổi: trẻ sẽ bắt đầu thử sử dụng muỗng. Lúc này, trẻ tự bốc ăn bằng tay thành thạo hơn, cầm nắm thức ăn chuyên nghiệp hơn, và bắt đầu ăn thường xuyên hơn. 
• Từ 12-18 tháng tuổi: trẻ biết cầm nắm thức ăn và thả thức ăn ra bằng các ngón tay. Trẻ bắt đầu biết cách sử dụng muỗng tốt hơn, nhưng vẫn còn hơi lóng ngóng, và biết đưa muỗng vào miệng. Trẻ có thể tự sử dụng ly để uống, nhưng còn đổ vương vãi nhiều.

Trẻ uống nước bằng ly

4Lựa chọn thức uống thêm cho trẻ

Trẻ em bú sữa mẹ dưới 6 tháng hoàn toàn không cần uống thêm nước. Khi trẻ bắt đầu biết ăn dặm, cha mẹ nên cho trẻ uống nước thêm. 

Nếu trẻ khát nên cho trẻ uống nước giữa các lần ăn và trong các bữa ăn phụ. Nếu bạn chọn cho trẻ uống nước trái cây, hãy chắc chắn là nước trái cây 100% (có nghĩa là không thêm đường hoặc các phụ gia khác). Cha mẹ nên cho trẻ uống nước bằng ly, và giới hạn nước trái cây cho bé tối đa 125ml đến 175 ml một ngày.

5Một số loại thức ăn không nên cho bé ăn: 

Cha mẹ không nên cho trẻ uống nước ngọt hoặc thức ăn ngọt, như kẹo hộp, các loại nước ngọt đóng chai. Và không nên cho trẻ dưới 1 tuổi ăn hoặc uống mật ong, vì nguy cơ ngộ độc botulism gây liệt. 

Đặc biệt có một số loại thức ăn dễ gây dị ứng, cha mẹ không cần tránh/trì hoãn các loại thức ăn này, nên cho trẻ tiếp xúc với các loại thức ăn này thường xuyên.

6Một số vấn đề cha mẹ cần biết khi cho trẻ ăn dặm 

Cha mẹ cần luôn rửa tay trước khi cho trẻ bú mẹ, và rửa tay trẻ trước khi cho ăn. Nếu bé chưa mọc răng, cha mẹ vẫn có thể vệ sinh nướu răng cho bé bằng một khăn ẩm, mỗi ngày 2 lần để giữ vệ sinh răng miệng cho bé.

Có một số bé khó ăn, không chịu ăn dặm, cha mẹ cũng đừng gây áp lực ép bé ăn thêm vì như vậy càng khiến bé khó chịu, chán ăn. Hãy giữ thời gian khoảng 20 phút, tạo không gian thỏa mái cho trẻ. Cha mẹ nên tìm hiểu một số loại biếng ăn chu kỳ để xem con mình có thuộc trường hợp này không. Nếu thời gian biếng ăn quá dài cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ.

Bài viết liên quan: Bác sĩ mách những sai lầm khi ăn dặm có thể khiến trẻ biếng ăn. Cha mẹ có đang mắc phải?

7Nguy cơ hóc xương, mắc nghẹn và cách phòng ngừa:

Vì trẻ nhỏ không biết cách nhai thức ăn ra thành từng miếng nhỏ, và trẻ cũng chưa học được cách ợ thức ăn lên nếu bị nghẹn nên hóc xương hay mắc nghẹn là một nguy cơ đối với trẻ khi ăn dặm. Các thức ăn dễ gây hóc nghẹn thường là các thức ăn nhỏ, dạng tròn, hoặc hình ống, như xúc xích, quả nhỏ nguyên quả, các loại hạt, cà rốt cắt tròn và các loại kẹo nhỏ. Vì vậy, cha mẹ nên bảo vệ trẻ bằng cách: 

• Luôn có mặt theo dõi quan sát khi trẻ ăn
• Trẻ phải được ngồi xuống vững vàng khi ăn
• Khi sử dụng các rau củ sống, cha mẹ nên bào nhỏ ra, để trẻ dễ nhai hơn
• Cần nấu chín mềm các loại trái cây, quả cứng
• Đối với các loại thức ăn tròn, như xúc xích, quả nho, nên cắt lát dọc, thay vì cắt ngang
• Loại bỏ lõi hột của quả trước khi cho trẻ ăn
• Đối với các loại thịt nên cho thêm nước vào nấu mềm rồi xay ra. 
• Hạn chế cho trẻ ăn các loại đậu nguyên hạt, kẹo cứng, kẹo mút, kẹo singum, bỏng ngô hoặc cá có xương thì phải lấy hết xương ra.

Dùng máy xay nhuyễn thức ăn cho bé

Trên đây là những lưu ý cha mẹ nên biết để cho trẻ ăn dặm đúng và đủ, tốt cho sự phát triển của trẻ. Ngoài ra cha mẹ cũng nên tham khảo thêm về một số phương pháp ăn dặm để hỗ trợ trẻ tốt hơn.

Quỳnh tổng hợp từ Facebook của bác sĩ Trần Thị Huyên Thảo