Mang thai đôi là gì? Dấu hiệu và những điều cần lưu ý

Mang thai đôi hay còn gọi là mang song thai là khi cơ thể mẹ bầu chứa cùng lúc 2 thai nhi. Mẹ bầu cần lưu ý gì khi phát hiện mình mang thai đôi? Hãy cùng AVAKids tìm hiểu qua bài viết sau đây.

1Cơ chế mang thai đôi

Trong thai kỳ, khi cùng lúc có 2 thai nhi phát triển trong cơ thể mẹ bầu thì được gọi là thai đôi.

Thông thường, quá trình thụ tinh diễn ra giữa 1 trứng được giải phóng trong chu kỳ kinh nguyệt và 1 tinh trùng, sau đó hình thành 1 phôi thai, sinh ra 1 em bé. Nhưng cũng có những trường hợp đặc biệt dẫn đến việc mang thai đôi:

• Trường hợp 1: Có 2 trứng được giải phóng trong chu kỳ kinh nguyệt, mỗi trứng thụ tinh với 1 tinh trùng, tạo thành 2 phôi thai phát triển trong tử cung và tạo thành thai đôi. Trường hợp này gọi là sinh đôi khác trứng. Hai em bé sinh đôi khác trứng khi được sinh ra có thể giống nhau ở 1 vài đặc điểm, tuy nhiên đa phần là khác nhau cả về hình thể lẫn đặc điểm sinh lý.
• Trường hợp 2: 1 trứng và 1 tinh trùng tham gia thụ tinh, tuy nhiên trong giai đoạn đầu của quá trình phân chia, có 2 hợp tử được tạo thành, phát triển độc lập và hình thành 2 phôi thai cấy vào tử cung, dẫn đến thai đôi. Trường hợp này gọi là sinh đôi cùng trứng. Hai em bé sinh đôi cùng trứng có rất nhiều đặc điểm giống nhau về hình thể. Ngoài ra, cũng có những mối liên hệ về tâm sinh lý nhưng chưa được kiểm chứng hoàn toàn.

2Thai đôi cùng trứng và khác trứng

Có 2 trường hợp mang thai đôi: Sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. Hai trường hợp này khác nhau như thế nào?

Sinh đôi cùng trứng

Trong trường hợp này, chỉ có 1 trứng được thụ tinh bởi 1 tinh trùng, tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của quá trình phân chia, có 2 hợp tử được tách ra và phát triển độc lập. Hai hợp tử này hình thành 2 phôi thai, cấy vào tử cung và tạo thành 2 bào thai khác nhau.

Các số liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ thai đôi cùng trứng ở mức khá thấp và chỉ chiếm khoảng ⅓ trên tổng số ca mang thai đôi. Hai em bé sinh đôi cùng trứng sẽ giống nhau về giới tính và ngoại hình. Bên cạnh đó, ADN của 2 em bé sinh đôi có thể giống nhau tới 100%.

Có một số trường hợp sinh đôi cùng trứng, tuy nằm trong 2 túi ối riêng nhưng có cùng 1 nhau thai.

Sinh đôi khác trứng

Trường hợp sinh đôi khác trứng, cùng một lúc có 2 trứng được thụ tinh bởi 2 tinh trùng. Kết quả là hình thành 2 phôi trong tử cung, tạo thành thai đôi. Hai em bé sinh đôi khác trứng có thể giống nhau ở một số điểm, tuy nhiên đa số đều khác nhau về giới tính và ngoại hình.

Bên cạnh đó, 2 trẻ sinh đôi khác trứng cũng sẽ có khác biệt về mặt di truyền, cấu trúc ADN cũng chỉ giống nhau khoảng 50%.

3Dấu hiệu nhận biết mang thai đôi

Tùy thuộc vào thể trạng mà mỗi mẹ bầu sẽ có những dấu hiệu mang thai đôi khác nhau. Dưới đây là một số dấu hiệu dễ nhận thấy:

Nồng độ hCG cao

HCG là một loại hormone thai kỳ do nhau thai tiết ra.Trong 2 tuần đầu của thai kỳ, nếu nồng độ hCG trong máu và nước tiểu cao hơn bình thường thì có thể mẹ bầu đang mang thai đôi.

Ốm nghén nặng

Trong tam cá nguyệt đầu tiên, mẹ bầu thường bị ốm nghén nặng. Tình trạng này có liên quan đến nồng độ β-hCG trong máu. Những mẹ bầu mang thai đôi thường bị ốm nghén nhiều hơn và kéo dài hơn so với những mẹ bầu mang đơn thai. Khi bước vào tam cá nguyệt thứ 2, tình trạng ốm nghén nặng sẽ giảm dần.

Những mẹ bầu mang thai đôi thường bị ốm nghén nhiều hơn

Trực giác

Có một số mẹ bầu không nhận thấy những dấu hiệu của việc mang thai đôi như ốm nghén nặng, mệt mỏi, chuột rút… mà dựa vào trực giác của bản thân. Tuy nhiên, tình huống này không hoàn toàn đúng với tất cả các mẹ.

Tăng cân quá nhanh

Thông thường, trường hợp mang thai đôi sẽ có sự tăng cân rất nhanh do cơ thể mẹ bầu cùng lúc có 2 thai nhi phát triển.

Bụng bầu to hơn bình thường

Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết mang thai đôi là bụng bầu to hơn bình thường

Huyết áp cao

Trong giai đoạn đầu thai kỳ, mẹ bầu mang thai đôi thường có huyết áp tâm trương thấp hơn, nhưng sau đó lại tăng lên rất nhanh. Do đó, trường hợp mang thai đôi thường dễ gặp phải nhiều biến chứng thai kỳ hơn so với mang thai đơn.

Mệt mỏi cực độ

Khi mang thai đôi, mẹ bầu thường sẽ cảm thấy mệt mỏi hơn rất nhiều do phải cùng lúc nuôi dưỡng 2 bào thai, bổ sung nhiều dinh dưỡng hơn, cân nặng tăng nhanh, huyết áp tăng cao…

Thai nhi cử động sớm và thường xuyên hơn

Theo kinh nghiệm của nhiều mẹ bầu, khi mang thai đôi, thai nhi sẽ cử động sớm và thường xuyên hơn. Tuy vậy, vẫn còn nhiều tranh luận xung quanh dấu hiệu này.

Khó thở

Thông thường khi mang thai, mẹ bầu sẽ cảm thấy khó thở do lượng nước ối tích tụ, chèn ép và đè lên các cơ quan khác. Đối với trường hợp mang thai đôi, mẹ bầu dễ mắc phải triệu chứng này hơn.

Vấn đề về tiêu hóa

Các bệnh liên quan đến tiêu hóa thường xuất hiện nhiều hơn và nghiêm trọng hơn đối với trường hợp mang thai đôi.

Đau lưng

Mẹ bầu thường cảm thấy đau lưng do tử cung to ra khi phải chứa 2 bào thai, do đó gây nhiều áp lực lên cột sống.

Mất ngủ

Mất ngủ cũng là hiện tượng thường gặp phải ở các mẹ mang thai đôi do tư thế không thoải mái khi ngủ, khó thở, đau nhức người…

Trầm cảm

Theo nghiên cứu, ⅓ số mẹ mang thai đôi bị trầm cảm do phải chịu nhiều áp lực về thể chất và tinh thần.

Đau vú

Từ tuần thứ 4 đến tuần thứ 7 của thai kỳ, mẹ bầu sẽ cảm thấy đau vú, quầng vú và xung quanh núm vú có thể sẫm màu hơn so với bình thường.

Đi tiểu thường xuyên

Vào giai đoạn cuối thai kỳ, tử cung to ra tạo nhiều áp lực lên bàng quang, dẫn đến hiện tượng đi tiểu thường xuyên ở mẹ bầu.

Đau bụng dưới

Khi mang thai đôi, mẹ bầu sẽ cảm thấy đau hoặc khó chịu ở khu vực bụng dưới gấp nhiều lần so với mang thai đơn.

Tim đập nhanh

Do sự thay đổi huyết áp và lượng máu thay đổi trong thai kỳ nên sẽ gây ra hiện tượng tim đập nhanh.

4Nguyên nhân mang thai đôi

Theo số liệu thống kê trong vài năm gần đây cho thấy, đối với phụ nữ mang thai ở độ tuổi dưới 20 tuổi, tỷ lệ sinh đôi khác trứng vào khoảng 0.3%; ở độ tuổi trên 30 tuổi là 1.4%. Cứ 100 mẹ bầu thì có 5 mẹ mang thai đôi.

Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến hiện tượng mai thai đôi:

• Sử dụng nhiều Vitamin B9: Việc sử dụng nhiều Vitamin B9 hay còn gọi là axit folic, là một trong những nguyên nhân gây ra mang thai đôi. Axit folic có nhiều trong rau xanh, đậu hạt, quả lê, các loại trái cây, thịt bò và thực phẩm lên men. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, cứ 176 mẹ bầu sử dụng axit folic hàng ngày thì có 1 mẹ mang thai đôi.
• Sử dụng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm: Trong phương pháp thụ tinh ống nghiệm, các bác sĩ sẽ cùng lúc chuyển nhiều phôi vào tử cung để tăng khả năng mang thai, điều này cũng gây ra hiện tượng mang thai đôi.
• Mang thai ở độ tuổi trên 35 tuổi: Một số nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mang thai đôi ở phụ nữ trên 35 tuổi hoặc đã từng sinh 5 con, cao hơn nhiều so với người bình thường. Do ở độ tuổi này, cơ thể phụ nữ có thể giải phóng nhiều trứng cùng lúc trong chu kỳ kinh nguyệt.
• Sắc tộc: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới, phụ nữ châu Phi có tỷ lệ mang thai đôi cùng trứng cao hơn so với phụ nữ châu Á. Bên cạnh đó, tỷ lệ sinh đôi ở người dân tộc thiểu số cũng ở mức rất cao.

5Các phương pháp nhận biết mang thai đôi

Trên thực tế, siêu âm là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán mang thai đôi. Tuy nhiên, khi nào có thể siêu âm? Từ tuần thứ mấy thì có thể phát hiện mang thai đôi?

Theo kinh nghiệm được chia sẻ từ các mẹ bầu, giai đoạn thích hợp nhất để chẩn đoán mang thai đôi là trong tam cá nguyệt đầu tiên (3 tháng đầu). Nếu các bác sĩ nhìn thấy 2 nhau thai riêng biệt khi siêu âm, thì có nghĩa là mẹ bầu đã mang song thai.

Siêu âm là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán mang thai đôi

Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể phát hiện mang thai đôi trong lần khám đầu tiên, là khi mang thai được khoảng 6 - 8 tuần.

Bên cạnh phương pháp siêu âm, mẹ bầu có thể tham khảo một số phương pháp chẩn đoán mang thai đôi dưới đây:

Khám lâm sàng

Trong phương pháp khám lâm sàng, bác sĩ sử dụng ống nghe để xác định nhịp tim thai nhi trong khoảng từ tuần 18 - 20. Nếu bác sĩ phát hiện có nhiều hơn 1 nhịp tim thì sẽ tiến hành siêu âm để xác định số phôi thai trong tử cung của mẹ bầu.

Chụp cộng hưởng từ

Nếu kết quả siêu âm chưa rõ ràng, bác sĩ có thể thực hiện chụp MRI (cộng hưởng từ) để hỗ trợ. Theo Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, chụp cộng hưởng từ trong tam cá nguyệt đầu tiên là an toàn, tuy nhiên các mẹ vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về những tác dụng phụ có thể xảy ra.

6Nguy cơ khi mang thai đôi

Dưới đây là một số nguy cơ mà mẹ bầu có thể gặp phải khi mang thai đôi:

Dễ mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ

Khi mang thai đôi, hormone của nhau thai tăng lên gấp đôi, điều này làm quá trình sản xuất insulin bị rối loạn, ảnh hưởng đến quá trình điều hòa lượng đường trong máu. Ngoài ra, nhu cầu cung cấp đường của bà mẹ mang thai đôi cũng cao hơn, do đó tỉ lệ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ ở phụ nữ mang thai đôi cũng sẽ cao hơn so với mang thai đơn.

Dễ mắc hội chứng tiền sản giật

Tiền sản giật là hội chứng rối loạn huyết áp của mẹ bầu, thường xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ, gồm các biểu hiện: tụt huyết áp, tiểu đạm, phù tay chân. Theo các bác sĩ chuyên khoa, hội chứng này có thể xuất hiện sớm hơn và nghiêm trọng hơn đối với trường hợp mang thai đôi.

Có một số trường hợp mẹ bầu mắc tiền sản giật thể nặng, nguy cơ sinh non sẽ cao hơn.

Có nguy cơ sinh non

Theo các số liệu thống kê, hơn 50% trường hợp sinh non trong số các bà mẹ mang thai đôi. Thông thường các em bé sinh đôi được chào đời khi đạt mốc 37 tuần tuổi của thai kỳ, vì đây là thời điểm dễ gặp biến chứng thai chết lưu.

Trong trường hợp mẹ mang thai đôi nhưng chỉ có 1 bánh rau, thời gian sinh em bé có thể sớm hơn, vào khoảng tuần thứ 34 - 36 của thai kỳ.

Tùy thuộc vào sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi mà thời gian sinh em bé sẽ được thay đổi, nhằm hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Tỷ lệ sinh mổ cao

Các mẹ mang thai đôi thường ít có khả năng sinh thường do các biến chứng như tiền sản giật, đái đường thai kỳ…

Bên cạnh đó, mang thai đôi cũng làm cho túi nước ối căng hơn, gây ra những bất thường ngôi thai, gồm: ngôi ngang, ngôi thai ngược… cần phải thực hiện phương pháp mổ để lấy em bé.

7Lưu ý trong sinh hoạt khi mang thai đôi

Để quá trình mang thai đôi diễn ra thuận lợi và ít biến chứng nhất, các mẹ bầu nên tuân thủ một số lưu ý sau đây:

Ăn uống khoa học

Mẹ mang thai đôi cần cung cấp 2700kcal mỗi ngày để nuôi dưỡng 2 thai nhi. Do đó, chế độ ăn uống của mẹ bầu cũng cần được đặc biệt lưu ý.

Thực đơn hàng ngày cần cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, đa dạng món ăn, ưu tiên các thực phẩm giàu sắt để bổ sung máu và ổn định huyết áp như: các loại thịt đỏ, các loại ngũ cốc… Bổ sung thêm thực phẩm có chứa nhiều axit folic như măng tây, rau cải để phòng tránh các dị tật bẩm sinh có thể có ở em bé.

Khám thai định kỳ

Mẹ mang thai đôi cần duy trì lịch khám thai định kỳ để các bác sĩ có thể dễ dàng theo dõi sức khỏe cũng như phát hiện những dấu hiệu bất thường ở mẹ bầu và thai nhi, từ đó có các biện pháp xử lý kịp thời.

Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Trong suốt thai kỳ, mẹ mang thai đôi sẽ được khuyến khích sử dụng các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe mẹ bầu và thai nhi như vitamin D, canxi, kẽm… Mọi thông tin liên quan đến loại thuốc và liều lượng sử dụng cần được sự đồng ý và chỉ định của bác sĩ.

Khâu cổ tử cung

Nhiều mẹ bầu được chỉ định khâu cổ tử cung khi phát hiện mang thai đôi. Biện pháp này giúp hạn chế tình trạng cổ tử cung của người mẹ mở sớm hơn, hạn chế nguy cơ sinh non.

Mời các mẹ bầu tham khảo sản phẩm sữa dành cho bà bầu nhé:

Trên đây là các thông tin liên quan đến quá trình mang thai đôi mà AVAKids muốn cung cấp tới các mẹ bầu. Hy vọng bài viết sẽ giúp các mẹ bầu đang mang song thai có một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh và thật sự thoải mái.

Các bài viết của AVAKids/Vũ Trụ Bỉm Sữa chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.