Cần phân biệt đúng bất dung nạp Lactose và dị ứng sữa bò ở trẻ

Hiện nay, tình trạng dị ứng đạm sữa bò và bất dung nạp lactose diễn ra khi cho trẻ uống sữa bột khiến các bậc phụ huynh không khỏi lo lắng. Tuy nhiên hai tình trạng này lại khác nhau và dễ gây nhầm lẫn. Hãy cùng AVAKids tìm hiểu đâu là sự khác biệt giữa 2 tình trạng này nhé! 

1 Sự khác biệt giữa bất dung nạp lactose và dị ứng đạm sữa bò

1.1 Về bản chất

Bất dung nạp lactose: 

Bất dung nạp lactose là tình trạng cơ thể không hoặc ít sản sinh ra enzyme lactase ở đường ruột, đây là một loại enzyme tiêu hóa đặc hiệu dành riêng cho đường lactose có trong sữa. Bất dung nạp lactose khiến cho cơ thể không thể tiêu hóa lactose. Vì vậy, khi bé uống các thực phẩm từ sữa sẽ gây nên các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, nôn trớ,....

Bất dung nạp lactose gây ra triệu chứng chướng bụng ở trẻ

Dị ứng đạm sữa bò: 

Đây là phản ứng miễn dịch cơ thể với một hoặc nhiều protein có trong sữa bò. Hiện tượng này thường xảy ở giai đoạn khi trẻ mới sinh ra đời.

Nguyên nhân của tình trạng dị ứng đạm sữa bò liên quan mật thiết với kháng thể miễn dịch IgE hoặc không phải IgE có trong cơ thể trẻ. Trong một số trường hợp bé dị ứng liên quan đến kháng thể miễn dịch IgE thì đây có thể là biểu hiện của bệnh dị ứng nội tạng. 

Triệu chứng mẫn đỏ khi bé bị dị ứng

1.2 Về nguyên nhân

Bất dung nạp Lactose

Trong đường ruột có một loại men phân cắt đặc hiệu là lactase. Để hấp thu thu được đường lactose cần phải có loại men này. Cơ thể thiếu hụt men lactase là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất dung nạp lactose

Tình trạng thiếu hụt men lactase không chỉ do bẩm sinh, mà còn đến từ nhiều nguyên nhân khác. Nguyên nhân chính đến từ việc đường ruột của trẻ bị tổn thương do các bệnh lý như: viêm ruột, ruột nhiễm khuẩn, kí sinh trùng,...

Ngoài ra, việc lạm dụng kháng sinh cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương tế bào ruột và ảnh hưởng tới quá trình sản sinh enzym lactase. Chính vì thế, các bậc phụ huynh khi sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ cần tránh tình trạng lạm dụng quá nhiều kháng sinh.

Men phân cắt lactase trong đường ruột để hấp thụ đường

Dị ứng đạm sữa bò

Trong quá trình tiêu hóa, thành phần protein có trong sữa bò được hệ miễn dịch nhận diện là chất lạ. Điều này làm cho cơ thể ngay lập tức sản sinh ra kháng thể miễn dịch IgE để bảo vệ cơ thể và làm trung hòa những protein gây hại này. Hai loại đạm tiêu biểu nhất gây nên dị ứng đạm sữa bò ở trẻ chính là casein và đạm whey.

Ở những lần tiếp xúc lại lần nữa với protein, kháng thể IgE sẽ ghi nhớ và truyền đến hệ thống miễn dịch. Cơ thể của trẻ sẽ giải phóng ra các chất gây dị ứng như histamin và những hóa chất trung gian khác. 

Hiện nay, nguyên nhân chính xác của tình trạng dị ứng đạm sữa bò ở trẻ em vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nguy cơ cao của tình trạng này đến từ trẻ bị dị ứng từ sữa nếu bố hoặc mẹ có tiền sử với dị ứng sữa hoặc các thành phần khác trong thực phẩm. 

Trẻ nổi mẩn đỏ khi bị dị ứng đạm sữa bò

1.3 Về dấu hiệu

Bất dung nạp lactose: 

• Chướng bụng: Nguyên nhân đến từ việc lactose không được cơ thể hấp thu và bị tích tụ lại trực tràng. Mẹ có thể nhận biết tình trạng của bé bằng cách vỗ nhẹ vào bụng con, nếu bụng trẻ bị to và cứng hơn bình thường thì đây rất có thể là biểu hiện của bất dung nạp lactose 
• Bé đi nặng thì thấy phân lỏng, mùi chua nhẹ hoặc tiêu chảy kéo dài: Lactose không được cơ thể hấp thu sẽ được đào thải trực tiếp. Khi đi tới đại tràng, lactose tương tác vi sinh vật, lên men. Nên mẹ sẽ thấy bé đi phân lỏng, sủi bọt và nhầy hơn thường ngày. 
• Sau khi bé tiếp xúc với các thực phẩm có thành phần từ sữa từ 30 phút đến 1.5 giờ sẽ có triệu chứng khó chịu, quấy khóc. 
• Khi thay thế các sản phẩm sữa thông thường không chứa lactose, tình trạng đường ruột của trẻ dần trở lại bình thường. 

Lưu ý: Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh thường bắt đầu trong giai đoạn đầu sau khi bé chào đời. Trong thời gian 2 - 3 tháng sau đó trẻ mới có hiện tượng này thì nguyên nhân chính có thể đến từ suy nhược cơ thể và phát triển thành hấp thụ lactose kém. 

Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh thường bắt đầu trong giai đoạn đầu sau khi bé chào đời

Dị ứng đạm sữa bò

Thoạt nhìn biểu hiện của dị ứng đạm sữa bò và bất dung nạp lactose giống nhau nhưng bản chất hai tình trạng này hoàn toàn khác nhau. Các phụ huynh cần lưu ý những biểu hiện của bé để phân biệt.

Tình trạng dị ứng xảy ra khi cơ thể của bé có phản ứng mẫn cảm với sữa. Bên cạnh đó, khi hệ miễn dịch nhận diện sai các chất bé tiêu hóa sẽ làm kích thích lớp phòng vệ của cơ thể để ngăn cản sự xâm nhập của các yếu tố lạ. Điều này làm cho trẻ có các biểu hiện như: 

• Khó thở, thở khò khè. 
• Ho. 
• Mẩn ngứa, nổi mề. 
• Sưng phù (bụng, tay, chân). 
• Nôn trớ sau khi ăn. 
• Cơ thể bé chậm phát triển. 

Các triệu chứng của dị ứng cũng sẽ diễn ra sau khi bé hấp thụ thực phẩm từ 15 phút đến 1 tiếng. Thời điểm mẹ nghi ngờ con có những dị ứng dù là nhẹ nhất, hãy đến bác sĩ để được thăm khám và tư vấn, đảm bảo sự an toàn nhất cho con. 

Biểu hiện khó thở, thở khò khè ở trẻ

1.4. Về chẩn đoán phân biệt

Bất dung nạp Lactose

Bác sĩ sẽ dựa vào các xét nghiệm để kiểm tra cơ thể bé có bất dung nạp lactose hay không. Một số phương pháp chẩn đoán phổ biến là xét nghiệm dung nạp lactose, xét nghiệm hơi thở hydro và kiểm tra độ acid phân.

Với phương pháp xét nghiệm dung nạp lactose, trẻ được cho uống một loại chất lỏng có chứa lượng lactose nồng độ cao. Trong vòng 2 - 2,5 giờ sau trẻ sẽ được lấy mẫu thử. Tiến hành đo xem nếu nồng độ glucose trong máu không tăng thì đây là dấu hiện cơ thể trẻ không hấp thụ lactose. 

Một phương pháp khác là xét nghiệm hơi thở hydro. Hiểu đơn giản phương pháp này chính là đo nồng độ hydrogen trong hơi thở. Bé được cho thổi một quả bóng, sau đó bác sĩ sẽ trích ra một lượng nhỏ khí từ quả bóng và tiến hành phân tích trong khoảng thời gian không quá 4 - 5 tiếng đồng hồ. 

Phương pháp cuối cùng là kiểm tra độ acid phân, việc kiểm tra độ acid trong phân sẽ được tiến hành khi các phương pháp kể trên không thể sử dụng được. Phân có mùi chua thể hiện độ pH trong phân rất thấp, đây có thể là bằng chứng của hậu quả không tiêu hóa được lactose. 

Ngay khi có những triệu chứng, bác sĩ sẽ kiểm tra cơ thể bé

Dị ứng đạm sữa bò

Điểm khác biệt với bất dung nạp lactose đó chính là ngoài những triệu chứng thì các bác sĩ còn cần phải thu thập những tiền sử dị ứng của trẻ trước đó. Sau đó, các bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm như xét nghiệm dị ứng, xét nghiệm IgE đặc hiệu với các protein sữa bò, test loại trừ và test dị ứng đạm sữa bò.

Trẻ sẽ được xét nghiệm dị ứng bằng cách test nhanh da với sữa, các bác sĩ có chuyên môn sẽ nhỏ một lượng nhỏ protein lên da bé. Sau khi quan sát sẽ đưa ra kết luận về tình trạng của bé. 

Một cách xét nghệm khác là xét nghiệm IgE đặc hiệu với các protein sữa bò: 

• Đầu tiên cho trẻ sử dụng sữa bò trong thời gian nhất định.
• Trích mẫu thử, đem đi xác định lượng kháng thể IgE có trong máu.

Ngoài ra còn có phương pháp test loại trừ bằng cách kiêng không cho trẻ sử dụng sữa trong 3 - 4 tuần và theo dõi biểu hiện của trẻ. Một phương pháp khác là test dị ứng đạm sữa bò, đây là phương pháp test đơn giản nhất, phụ huynh cho trẻ ăn lại sữa bò và theo dõi. 

Bác sĩ kết hợp chẩn đoán từ triệu chứng và tiền sử bệnh lý

2 Cách xử lý khác nhau khi trẻ bị bất dung nạp Lactose và dị ứng đạm sữa bò

2.1 Bất dung nạp Lactose

Tình trạng bất dung nạp Lactose cần được các bậc phụ huynh theo dõi kĩ càng và nhanh chóng phát hiện ra nếu con có dấu hiệu bất thường. Cha mẹ cần nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và có các biểu hiện như chướng bụng, tiêu chảy. 

Nguyên nhân gây tổn thương ruột non đến từ các bệnh lý ở trẻ như viêm dạ dày, nhiễm trùng ruột non, …. Các bậc phụ huynh cần tiến hành xét nghiệm, thăm khám bác sĩ ngay khi con có những biểu hiện đầu của các bệnh lý trên. 

Bù dịch chống mất nước là một phương pháp an toàn giúp giảm tình trạng mất nước và tổn thương nội bào. Nguyên nhân của tình trạng mất nước đến từ tình trạng tiêu chảy kéo dài. Vì thế, trẻ cần được truyền dịch và bổ sung nước kịp thời để hạn chế tối đa sự mất nước. 

Việc điều chỉnh dinh dưỡng cũng là một điều cần được chú trọng. Các bậc phụ huynh hoàn toàn có thể thay thế các thực phẩm không chứ lactose cho trẻ để hạn chế tối thiểu tình trạng bất dung nạp lactose của con. 

Cha mẹ cần nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám

2.2 Dị ứng đạm sữa bò

Đối với trẻ bị dị ứng đạm sữa bò thì biện pháp an toàn nhất là cho trẻ bú mẹ hoàn toàn. Sữa mẹ có các kháng nguyên và dưỡng chất tốt nhất cho trẻ. Bên cạnh đó, nếu người mẹ không thể cung cấp đủ lượng sữa cho trẻ thì có thể bổ sung bằng cách cho con uống thêm sữa thủy phân. 

Lời khuyên từ các chuyên gia dinh dưỡng đó là hãy bổ sung lợi khuẩn cho dạ dày của con càng sớm càng tốt. Khi cơ thể con khỏe mạnh từ bên trong, việc cải thiện tình trạng dị ứng cũng sẽ có tiến triển tích cực. 

Sữa mẹ có các kháng nguyên và dưỡng chất tốt nhất cho trẻ

3 Lưu ý gì khi trẻ không dung nạp Lactose và dị ứng đạm sữa bò

Bên cạnh việc theo dõi những biểu hiện của con, các bậc phụ huynh cần: 

• Tiến hành thăm khám định kì 6 - 12 tháng/lần cho con để đánh giá toàn diện tình trạng của con. 
• Xin lời khuyên khi bổ sung các thực phẩm như lợi khuẩn, canxi cho con là một điều quan trọng và cần được sự đồng ý từ bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng.  
• Bên cạnh đó, việc quan tâm đến chế độ ăn bổ sung rau, củ quả, các loại hạt, yến mạch,… cũng rất cần thiết. Đây đều là những nguồn dinh dưỡng tự nhiên và bổ dưỡng cho sự phát triển đề kháng của trẻ.

Tiến hành thăm khám định kì 6 - 12 tháng/lần cho con để đánh giá toàn diện tình trạng của con

Thông qua những thông tin cung cấp ở bài viết trên hy vọng có thể giúp các bậc phụ huynh phân biệt rõ về 2 tình trạng dị ứng sữa và bất dung nạp lactose ở trẻ. Nếu có thắc mắc, bạn có thể liên hệ tổng đài 1900.866.874 (8h80 - 21h30) hoặc truy cập website avakids.com để được giải đáp và tư vấn mua hàng bạn nhé!