Ăn dặm kiểu Nhật là gì? Nguyên tắc và thực đơn ăn dặm kiểu Nhật cho bé

Phương pháp ăn dặm kết hợp với dụng cụ ăn dặm kiểu Nhật hiện nay được rất nhiều bà mẹ Việt áp dụng vì sự khoa học, hiệu quả và có lợi cho bé. Cùng AVAKids tìm hiểu ăn dặm kiểu Nhật là gì và những lợi ích của phương pháp này mang lại cho bé yêu qua bài viết sau nhé!

1Ăn dặm kiểu Nhật là gì?

1.1 Định nghĩa

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp nuôi dưỡng trẻ ăn dặm được phát triển tại Nhật Bản, tập trung vào việc giúp bé học kỹ năng ăn uống, phân biệt mùi vị và tăng tính tự lập. Điểm nổi bật của phương pháp này là không trộn lẫn các loại thực phẩm, không ép ăn và sử dụng thực phẩm tự nhiên, ít nêm nếm.

Cụ thể, phương pháp ăn dặm kiểu Nhật thường:

• Không dùng máy xay, thay vào đó là rây, chày và cối.
• Bé được học cách nhận biết hương vị nguyên bản từ từng món ăn.
• Ưu tiên phát triển khả năng nhai nuốt đúng cách theo từng giai đoạn.
• Không ép bé ăn bằng cách quan sát tín hiệu của con, để con tự quyết định lượng ăn và dừng lại khi cảm thấy no. Mục tiêu là tạo ra một không khí bữa ăn vui vẻ, thoải mái, giúp bé hình thành mối quan hệ tích cực với việc ăn uống.
• Ngay từ sớm, bé được khuyến khích làm quen với việc ngồi vào ghế ăn, sử dụng thìa (dù ban đầu có thể vụng về) và dần dần là tự xúc ăn để rèn luyện tính tự lập.

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp phối hợp đa dạng các dạng đồ ăn với nhau

2Ưu điểm nổi bật của phương pháp ăn dặm kiểu Nhật?

Áp dụng ăn dặm kiểu Nhật giúp bé phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn kỹ năng. Cụ thể:

• Rèn luyện kỹ năng nhai nuốt: Bé được làm quen với thức ăn có độ thô tăng dần, giúp cơ hàm phát triển và hỗ trợ khả năng phát âm.
• Kích thích vị giác: Ăn riêng từng món giúp bé phân biệt rõ mùi vị tự nhiên, hình thành khẩu vị đa dạng.
• Tăng tính tự lập khi ăn: Bé được khuyến khích tự cầm nắm, tập xúc ăn từ sớm, tạo sự tự tin và hứng thú.
• Giảm nguy cơ biếng ăn, kén ăn: Tiếp xúc đa dạng thực phẩm và không bị ép ăn giúp bé cởi mở hơn với món mới.
• Hỗ trợ tiêu hóa tốt: Món ăn chế biến đơn giản, dễ hấp thu, phù hợp hệ tiêu hóa non nớt.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Ưu tiên thực phẩm tự nhiên, hạn chế gia vị giúp tránh nguy cơ béo phì.

Mẹ nên cho bé ăn riêng từng món giúp kích thích vị giác của bé

3Khi nào có thể tập cho bé ăn dặm kiểu Nhật?

Phù hợp nhất khi bé được khoảng 5–6 tháng tuổi và có các dấu hiệu sẵn sàng như:

• Có thể giữ cổ và đầu vững vàng.
• Ngồi được khi có hỗ trợ.
• Quan tâm đến thức ăn của người lớn.
• Không còn phản xạ đẩy lưỡi khi ăn.

Giai đoạn 5–8 tháng chủ yếu để làm quen, từ 9 tháng trở đi mới thực sự hấp thụ dinh dưỡng nhiều hơn từ thức ăn.

Lưu ý:

Các chuyên gia dinh dưỡng Nhật Bản thường nhấn mạnh rằng, trong những tháng đầu tiên của quá trình ăn dặm (thường từ 5 đến 8 tháng tuổi), mục tiêu chính không phải là để bé ăn thật nhiều và thay thế hoàn toàn sữa. Thay vào đó, đây là giai đoạn để bé làm quen với các hương vị mới, học cách nuốt thức ăn đặc, và hình thành thói quen ăn uống cơ bản

Sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn là nguồn dinh dưỡng chủ yếu và vô cùng quan trọng trong suốt năm đầu đời của bé. Lượng thức ăn dặm thực sự đóng góp đáng kể vào nhu cầu dinh dưỡng của bé thường bắt đầu từ khoảng tháng thứ 9 trở đi.

4Các nguyên tắc và cách áp dụng ăn dặm kiểu Nhật hiệu quả

4.1 Nguyên tắc "từ ít đến nhiều – từ lỏng đến đặc – từ mịn đến thô"

Nguyên tắc này giúp bé làm quen với thực phẩm từng bước, giảm nguy cơ hóc nghẹn, hỗ trợ phát triển khả năng nhai nuốt và tiêu hóa.

• Từ ít đến nhiều: bắt đầu với 1 thìa cà phê (5ml) thức ăn để bé làm quen, theo dõi phản ứng dị ứng hoặc rối loạn tiêu hóa. Khi bé thích nghi, có thể tăng dần số lượng theo từng ngày.
• Từ lỏng đến đặc: giai đoạn đầu nên cho bé ăn cháo loãng tỉ lệ 1:10. Khi hệ tiêu hóa đã thích nghi, có thể chuyển dần sang cháo đặc hơn hoặc thực phẩm nghiền.
• Từ mịn đến thô: ban đầu dùng rây để lọc mịn thức ăn, sau đó chuyển sang nghiền bằng thìa, rồi cắt nhỏ, và cuối cùng là các dạng thức ăn mềm để bé tập nhai.

4.2 Cho bé ăn riêng từng món, không trộn lẫn

Ăn dặm kiểu Nhật không trộn nhiều nguyên liệu vào một bát. Thay vào đó, từng món ăn như cháo, rau củ, cá thịt sẽ được để riêng trong từng chén nhỏ. Điều này giúp bé nhận biết rõ ràng hương vị, màu sắc và kết cấu của từng loại thực phẩm, đồng thời dễ dàng phát hiện nếu bé bị dị ứng với món nào đó.

4.3 Tôn trọng cảm xúc của bé, không ép ăn

Việc tôn trọng cảm xúc của bé giúp hình thành thói quen ăn uống tích cực, tránh tâm lý sợ ăn hoặc phản kháng kéo dài:

• Không ép bé ăn khi bé không muốn hoặc đã no.
• Nếu bé từ chối món ăn, có thể tạm dừng và thử lại sau.
• Khen ngợi nhẹ nhàng khi bé hợp tác hoặc thử món mới.

4.4 Tạo thói quen ăn uống nề nếp

Kỷ luật nhẹ nhàng trong giờ ăn giúp bé hình thành nề nếp tốt và tập trung hơn vào việc ăn uống.

• Cho bé ăn đúng giờ mỗi ngày để thiết lập đồng hồ sinh học và phản xạ đói – no tự nhiên.
• Tập cho bé ngồi ghế ăn riêng, không vừa ăn vừa chơi hoặc xem tivi.
• Giữ bữa ăn trong khoảng thời gian hợp lý, không kéo dài quá 30 phút.

4.5 Ưu tiên thực phẩm tự nhiên, không nêm gia vị

Hương vị nguyên bản của thực phẩm giúp bé cảm nhận được vị thật của món ăn, đồng thời bảo vệ thận và hệ tiêu hóa còn non nớt.

• Trong năm đầu đời, không nên cho bé ăn muối, đường, nước mắm hay bột ngọt.
• Ưu tiên sử dụng nguyên liệu tươi như rau củ, thịt, cá, đậu phụ, trứng… được chế biến đơn giản.

4.6 Cân đối đầy đủ các nhóm dinh dưỡng

Mỗi bữa ăn nên đảm bảo đầy đủ:

• Nhóm tinh bột: cháo, cơm nát, khoai, yến mạch
• Nhóm chất đạm: cá, thịt, trứng, đậu phụ
• Nhóm rau củ quả: cung cấp vitamin, chất xơ

Mỗi lần cho bé thử món mới nên quan sát kỹ phản ứng để tránh dị ứng hoặc tiêu chảy.

5Cách xây dựng thực đơn ăn dặm kiểu Nhật theo từng giai đoạn tuổi

5.1 Giai đoạn nuốt chửng - gokkunki (từ 5 – 6 tháng tuổi)

Đây là giai đoạn bé bắt đầu chuyển từ sữa sang làm quen với thức ăn dặm. Mục tiêu chính là giúp bé học cách nuốt và làm quen với mùi vị thực phẩm mới.

Đặc điểm thức ăn:

• Kết cấu: Thức ăn rất mịn, sánh lỏng như kem, dễ nuốt, thường được rây kỹ để loại bỏ xơ và cặn.
• Tỉ lệ cháo: 1 phần gạo : 10 phần nước (ví dụ: 10g gạo với 100ml nước), nấu kỹ rồi rây nhuyễn.

Nguyên tắc khi cho bé ăn:

• Bắt đầu với tinh bột: cháo trắng loãng là lựa chọn an toàn đầu tiên.
• Giới thiệu từng thực phẩm riêng lẻ: mỗi loại duy trì trong 2–3 ngày để theo dõi phản ứng dị ứng.
• Số lượng: bắt đầu với 1 thìa cà phê (5ml) cho mỗi loại, tăng dần nếu bé hợp tác.
• Số bữa: 1 bữa/ngày.

Gợi ý thực phẩm:

• Tinh bột: cháo gạo trắng, bột yến mạch pha loãng.
• Rau củ: cà rốt, bí đỏ, khoai lang, rau cải ngọt, súp lơ xanh (luộc chín, rây nhuyễn).
• Trái cây: chuối chín nghiền, táo hấp, lê hấp, bơ chín.

Ví dụ thực đơn mẫu tuần đầu:

• Ngày 1–3: cháo trắng rây (5–10ml).
• Ngày 4–6: cháo trắng rây (10–15ml) + cà rốt nghiền (5ml).
• Ngày 7: cháo trắng rây (15–20ml) + bí đỏ nghiền (5–10ml).

Lốc 2 hũ dinh dưỡng ăn dặm Plasmon rau củ, thịt bò và mì ý 190g (từ 6 tháng)

5.2 Giai đoạn nhai trệu trạo - mogumoguki (từ 7 – 8 tháng tuổi)

Bé đã quen với việc nuốt và bắt đầu có phản xạ nhai nhẹ. Lưỡi hoạt động linh hoạt hơn để đẩy thức ăn, đây là thời điểm lý tưởng để tăng độ thô và đa dạng món.

Đặc điểm thức ăn:

• Kết cấu: đặc hơn, có thể nghiền bằng thìa, không cần rây quá kỹ, có độ lợn cợn nhẹ.
• Tỉ lệ cháo: 1 phần gạo : 7 phần nước (ví dụ: 10g gạo với 70ml nước).

Nguyên tắc trong giai đoạn này:

• Bắt đầu bổ sung chất đạm: như cá trắng, thịt gà, đậu phụ.
• Kết hợp thực phẩm: có thể cho bé ăn 2–3 món trong một bữa nếu bé đã quen từng món riêng lẻ.
• Số lượng: tăng dần, mỗi bữa có thể gồm 1 bát cháo và 1–2 loại rau/đạm.
• Số bữa: 2 bữa/ngày.

Gợi ý thực phẩm:

• Tinh bột: cháo đặc, yến mạch, khoai tây nghiền.
• Rau củ: súp lơ, cà chua (bỏ hạt), đậu que, bí ngòi (luộc chín, nghiền hoặc băm nhuyễn).
• Chất đạm: cá diêu hồng, cá lóc, thịt gà (xé nhuyễn), đậu phụ non, lòng đỏ trứng gà (luộc chín kỹ).
• Trái cây: đu đủ, xoài, hồng xiêm (nghiền hoặc cắt miếng mềm).
• Thêm: sữa chua ít đường, phô mai tách muối dành cho bé.

Ví dụ thực đơn mẫu 1 ngày:

• Bữa sáng: cháo cá diêu hồng + bí đỏ nghiền.
• Bữa chiều: cháo thịt gà + súp lơ nghiền.
• Tráng miệng: sữa chua ít đường hoặc trái cây nghiền.

5.3 Giai đoạn nhai tóp tép - Kamikami (từ 9 – 11 tháng tuổi)

Ở giai đoạn này, bé đã bắt đầu biết sử dụng lợi hoặc răng cửa để nghiền nát thức ăn mềm. Kỹ năng nhai phát triển rõ rệt, bé có thể ăn được các món có kích thước nhỏ và độ thô nhất định.

Đặc điểm thức ăn:

• Kết cấu: Thức ăn không cần nghiền nhuyễn như trước, có thể thái hạt lựu, băm nhỏ hoặc cắt miếng mềm để bé tập kỹ năng cầm nắm (finger foods).
• Tỉ lệ cháo/cơm: Dùng cháo hạt vỡ hoặc cơm nát nấu mềm theo tỉ lệ 1 gạo : 5 nước (ví dụ: 10g gạo + 50ml nước). Một số bé có thể làm quen với cơm thường được nấu mềm hơn.

Nguyên tắc giới thiệu thực phẩm:

• Đa dạng nguồn đạm: Bắt đầu đưa vào khẩu phần các loại thịt đỏ (thịt heo nạc, thịt bò thăn), hải sản (tôm, cá biển ít xương – chế biến kỹ).
• Tăng cường finger foods: Rau củ luộc mềm như cà rốt, súp lơ, đậu que; trái cây mềm như bơ, chuối – đều nên được cắt miếng vừa tay bé.
• Gia vị: Có thể sử dụng nước Dashi đậm đà hơn hoặc nêm chút nước mắm/nước tương dành riêng cho bé (loại ít muối, không chất phụ gia). Tuy nhiên vẫn nên ưu tiên vị tự nhiên của thực phẩm.
• Số lượng & bữa ăn: 2–3 bữa chính/ngày, kèm 1–2 bữa phụ nhẹ.

Gợi ý thực phẩm phù hợp:

• Tinh bột: Cháo hạt vỡ, cơm nát, mì somen, udon cắt ngắn, nui mềm, bánh mì trắng ít muối/đường.
• Chất đạm: Thịt heo, thịt bò (băm nhỏ), tôm bóc vỏ, gan gà, trứng (cả lòng đỏ và lòng trắng nếu không dị ứng).
• Rau củ: Nấm, hành tây, giá đỗ, dưa chuột bỏ ruột (nấu chín, cắt nhỏ).
• Trái cây: Nho (bỏ hạt, cắt đôi), dâu tây, kiwi, chuối.
• Bữa phụ: Váng sữa, phô mai, bánh ăn dặm ít đường.

Ví dụ thực đơn mẫu trong 1 ngày:

• Bữa sáng: Cơm nát + Trứng hấp cà rốt + Canh rau mồng tơi
• Bữa trưa: Nui thịt bò bằm + Súp lơ hấp
• Bữa chiều: Cháo tôm bí đỏ
• Bữa phụ: Chuối cắt miếng hoặc bánh ăn dặm

5.4 Giai đoạn nhai thành thạo - Pakupaku (từ 12 tháng đến 18 tháng)

Từ 1 tuổi trở đi, bé đã có nhiều răng và kỹ năng nhai nuốt gần như hoàn thiện. Bé bắt đầu ăn gần giống người lớn nhưng vẫn cần chế biến riêng sao cho phù hợp với khả năng tiêu hóa và nhai nuốt của trẻ nhỏ.

Đặc điểm thức ăn:

• Kết cấu: Thức ăn có thể gần giống với người lớn nhưng cần cắt nhỏ và nấu mềm hơn. Bé có thể tự cắn, xé miếng ăn.
• Cơm: Có thể chuyển sang ăn cơm thường, nấu mềm hơn bình thường.

Nguyên tắc dinh dưỡng:

• Áp dụng chế độ ăn giống người lớn: 3 bữa chính và 1–2 bữa phụ mỗi ngày.
• Đa dạng thực phẩm: Tận dụng bữa ăn gia đình, chế biến riêng cho bé: ít gia vị, kết cấu mềm, dễ nhai.
• Chú trọng sở thích: Quan sát bé để biết món nào bé thích, từ đó cân đối thực đơn khoa học.
• Lượng đạm: Không vượt quá 20–25g thịt/cá/trứng mỗi bữa chính. Nên tham khảo chuyên gia dinh dưỡng nếu cần điều chỉnh.

Gợi ý thực phẩm phù hợp:

• Tinh bột: Cơm thường, bún, phở, miến, nui, mì nấu mềm.
• Đạm: Các loại thịt, cá, hải sản nấu kỹ, loại bỏ xương, xé nhỏ.
• Rau củ quả: Mọi loại rau củ, trái cây tùy mùa – hấp, luộc hoặc xào mềm.
• Gia vị: Có thể nêm chút gia vị như gia đình nhưng nhạt hơn nhiều, tránh bột ngọt và các loại hóa chất phụ gia.

Ví dụ thực đơn mẫu trong 1 ngày:

• Bữa sáng: Phở gà mềm (nước nhạt, thịt gà xé nhỏ)
• Bữa trưa: Cơm + Thịt viên sốt cà chua + Canh bí đao nấu tôm
• Bữa chiều: Cơm + Cá hồi áp chảo mềm + Rau cải luộc
• Bữa phụ: Sữa chua, trái cây cắt nhỏ hoặc bánh flan ít ngọt

6Những điểm mẹ cần lưu ý khi lần đầu cho bé ăn dặm kiểu Nhật

• Khi áp dụng phương pháp ăn dặm kiểu Nhật mẹ nên cho bé ăn riêng từng món, điều này giúp kích thích vị giác và để con cảm nhận, phân biệt được các món ăn.
• Bên cạnh đó trong quá trình này mẹ cũng không quên quan sát từng cử chỉ và tâm lý để điều chỉnh khẩu phần cho phù hợp cho bé.
• Không được ép con ăn khi con không muốn, điều này gây ra tâm lý sợ ăn, chán ăn ở bé. Rèn thói quen ăn uống khoa học cho con, tuyệt đối không để bé vừa chơi vừa ăn, thời gian ăn mỗi bữa nên dưới 30 phút.
• Phương pháp ăn dặm của người Nhật chủ yếu tập trung vào những loại thực phẩm tự nhiên, tự nuôi trồng, thanh đạm nhưng vẫn giàu dinh dưỡng. Nguyên liệu chính là rau củ và các thực phẩm ít đạm.
• Trước khi thử loại bột ăn dặm mới, mẹ nên sử dụng lặp lại bột đó khoảng 2 - 3 ngày để theo dõi, quan sát biểu hiện của bé.

Tuyệt đối không ép bé ăn

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp ăn dặm khoa học đáng để áp dụng cho các bé trong giai đoạn tập ăn thức ăn ngoài sữa mẹ. Hy vọng những thông tin trên hữu ích cho bạn. Nhanh tay truy cập vào website avakids.com hoặc tổng đài 1900.866.874 (7:30 - 22:00) để được tư vấn và đặt mua nhé!