Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ em? Những khuyến nghị về tiêm vắc-xin cúm cho trẻ

Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hay nên để trẻ miễn dịch tự nhiên, vì cúm có thể tự khỏi là thắc mắc của nhiều cha mẹ. Sau đây chuyên mục Góc chuyên gia của AVAKids sẽ cùng các mẹ tìm hiểu về những vấn đề xoay quanh tiêm chủng cúm nhé.

1Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ em?

Tuy bệnh cảm cúm có thể tự khỏi nhưng cũng có những trường hợp xuất hiện biến chứng nặng như mất nước, nhiễm trùng tai, bệnh viêm phổi, thậm chí tử vong. Để chủ động bảo vệ trẻ, cha mẹ cần hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người bệnh, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, tăng sức đề kháng, đồng thời tiêm phòng cúm đúng liều, đúng lịch.

Nhiều cha mẹ thắc mắc: Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hằng năm không? Vì các loại virus cúm có khả năng thích nghi và biến đổi nhanh chóng nên cũng cần tiêm vắc xin cúm nhắc lại hằng năm để đạt hiệu quả nhất. Vắc-xin thường chỉ có tác dụng trong một năm và không tác dụng với những loại virus biến chủng trong năm sau.

Vắc-xin mỗi năm sẽ được Tổ chức Y tế Thế giới dự đoán và sản xuất phù hợp với sự biến đổi của virus trong thời gian đó. Vì vậy các mẹ nên tiêm chủng cho trẻ sớm, khi đã có vắc xin của từng năm. Mỗi loại vắc-xin có thể bảo vệ cơ thể trước 3 đến 4 chủng virus cúm.

Thông thường, mọi người sẽ được tiêm vắc-xin trước khi đến mùa cúm hằng năm. Bệnh cúm ở trẻ em thường có thể gặp biến chứng nguy hiểm hơn so với người lớn, vì vậy các mẹ nên tiêm phòng cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Dưới đây là những nhóm trẻ có nguy cơ nhiễm cúm cao:

• Trẻ em trên 6 tháng đến khoảng 5 tuổi.
• Trẻ tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp với người bị bệnh cúm, trẻ không giữ vệ sinh tay chân thường xuyên.
• Trẻ chưa từng tiêm vắc-xin cúm hay tiêm không đủ liều.
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu do mắc các bệnh như rối loạn tim, thiếu hụt miễn dịch, bệnh tiểu đường, ung thư, bệnh rối loạn trao đổi chất, bệnh thận mạn tính…
• Trẻ em mắc các bệnh về thần kinh và rối loạn phát triển thần kinh (như bại não, chậm phát triển trí tuệ từ trung bình đến nặng, động kinh, đột quỵ, loạn dưỡng cơ hoặc tổn thương tủy sống).
• Bệnh béo phì ở trẻ em.

Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ không?

2Tầm quan trọng của vắc-xin cúm 

Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), năm 2019 - 2020 có khoảng 199 trẻ tử vong bởi cảm cúm, trong đó 12 trẻ dưới 6 tháng tuổi. Hiện tại, theo các bác sĩ là có nên tiêm phòng cúm cho trẻ, nhất là trẻ dưới 2 tuổi để phòng chống cúm mùa hiệu quả. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, việc tiêm vắc-xin cúm là một cách tăng sức đề kháng, làm giảm tỷ lệ tử vong do cúm từ 70 - 80% và hiệu lực bảo vệ có thể lên tới 90%. Tỷ lệ này thay đổi phụ thuộc vào độ tuổi, sự đáp ứng miễn dịch của từng người, mức độ giống nhau giữa thành phần virus trong vắc-xin và chủng virus cúm hiện tại.

Tiêm vắc-xin có thể kích thích cơ thể sinh ra kháng thể đặc hiệu, chống lại chủng virus cúm đã được sử dụng để chế tạo vắc-xin. Khi cơ thể tiếp xúc với cúm, các kháng thể đặc hiệu này sẽ giúp tiêu diệt virus bằng cơ chế trung hòa virus, từ đó giúp giảm khả năng nhiễm bệnh và giảm mức độ nặng của bệnh nếu bị mắc phải.

3Các loại vắc-xin cúm

Để biết được có nên tiêm phòng cúm cho trẻ bằng những loại vắc-xin nào, cha mẹ hãy cùng tìm hiểu thông tin sau đây. Dựa vào đặc điểm của virus cúm được sử dụng để tạo ra vắc-xin, vắc-xin cúm được chia thành các nhóm chính:

• Vắc-xin cúm bất hoạt (inactivated influenza vaccine – IIV): là loại được bào chế từ virus cúm đã bị làm chết bằng nhiệt, tia xạ hoặc hóa chất. Mặc dù virus đã chết nhưng kháng nguyên vẫn còn nên hệ miễn dịch vẫn hoạt động, sinh ra kháng thể kháng bệnh như bình thường.
• Vắc-xin cúm sống giảm độc lực (live attenuated nasal spray influenza vaccine – LAIV):  là loại vắc-xin có chứa virus tuy chưa chết, nhưng đã làm giảm độc lực hoặc suy yếu để không thể gây bệnh.

Mặc khác, dựa vào số chủng kháng nguyên virus có mặt trong vắc-xin, vắc-xin cúm được chia ra các nhóm:

• Vắc-xin tứ giá là vắc-xin chứa 4 chủng kháng nguyên virus cúm, thường là 2 chủng cúm A và 2 chủng cúm B.
• Vắc-xin tam giá chứa 3 chủng kháng nguyên virus cúm, thường là 2 chủng cúm A và 1 chủng cúm B.

Ngoài ra, dựa vào nguồn gốc vắc-xin còn có thể chia vắc-xin cúm trên thế giới làm hai nhóm, đó là: vắc-xin cúm Nam bán cầu và vắc-xin cúm Bắc bán cầu. Vắc-xin cúm chỉ dùng để tiêm bắp. 

Ở Việt Nam, có hai loại vắc-xin được sử dụng phổ biến là Vaxigrip của Pháp và Influvac của Hà Lan. Các bác sĩ cũng đề xuất nên tiêm phòng cho các bé với hai loại vắc-xin này để phòng ngừa bệnh cúm A và bệnh cúm B.

4Tiêm vắc-xin cúm bao lâu thì có tác dụng?

Tiêm vắc-xin cho trẻ thường có tác dụng đầy đủ sau khi tiêm khoảng từ 2 - 3 tuần. Vì vậy, các mẹ cần theo dõi để sắp xếp lịch tiêm cho con từ 2 tuần đến 1 tháng trước khi vào mùa dịch. Nồng độ kháng thể sẽ giảm dần theo thời gian nên hiệu lực bảo vệ thường chỉ kéo dài khoảng 1 năm.

Bác sĩ khuyên nên tiêm phòng cúm cho trẻ trước mùa dịch từ 2 tuần đến 1 tháng

5Thời điểm nên tiêm phòng cúm 

Ở nước ta, dịch cúm mùa thường xuất hiện quanh năm nhưng đạt đỉnh vào tháng 3, tháng 4 và tháng 10. Cha mẹ có thể hỏi bác sĩ để có lịch tiêm phòng cho bé phù hợp. Trẻ em chưa từng tiêm cúm thì thường sẽ có hai mũi tiêm đầu cách nhau khoảng một tháng, người lớn thì tiêm mỗi năm một mũi. Cụ thể:

Nhiều mẹ thắc mắc: Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ đồng thời với vắc-xin COVID-19, hay thời điểm nào, trước hay sau khi tiêm vắc-xin COVID-19? Tính đến nay, vẫn chưa có bằng chứng cho thấy liệu rằng khả năng gây phản ứng của vắc-xin COVID-19 có tăng lên khi dùng chung với vắc-xin cúm hay không. 

Vì vậy, để biết được có nên tiêm phòng cúm cho trẻ chung với các loại vắc-xin khác, các mẹ hãy hỏi bác sĩ. Bác sĩ sẽ tư vấn lịch tiêm phòng phù hợp với thể trạng của bé.

6Những khuyến nghị về việc tiêm phòng cúm cho trẻ em trong mùa dịch

Hiệp hội Nhi Khoa Hoa Kỳ (AAP) đưa ra các khuyến nghị liên quan đến có nên tiêm phòng cúm cho trẻ trong mùa dịch, bao gồm:

• Khuyến nghị tiêm phòng cúm mỗi năm cho tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên, bao gồm cả trẻ em và thanh thiếu niên.
• AAP không ưu tiên bất kỳ sản phẩm vắc-xin cúm nào, không có sản phẩm nào được coi là tốt hơn, khuyên dùng hơn so với những loại còn lại. Các bác sĩ nhi khoa có thể sử dụng bất kỳ sản phẩm nào sẵn có trong cộng đồng để đạt được mức độ bao phủ cao nhất trong những mùa cúm.
• Trẻ em từ 6 đến 35 tháng tuổi có thể tiêm bất kỳ loại vắc-xin cúm bất hoạt (IIV) nào đã được cấp phép, phù hợp với lứa tuổi, liều lượng thuốc được chỉ định phù hợp.

7Trẻ nào không nên tiêm phòng cúm?

Dù vắc-xin cúm đem lại hiệu quả phòng bệnh khá tốt và nhiều nơi khuyên có nên tiêm phòng cúm cho trẻ em, nhưng có một số trường hợp dưới đây không nên tiêm vắc-xin cúm:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi
• Trẻ từng gặp phải các phản ứng nghiêm trọng với vắc-xin cúm trước đây
• Trẻ từng bị hội chứng Guillain-Barre (dấu hiệu đặc trưng là tình trạng hệ miễn dịch tấn công một phần của hệ thần kinh) trong 6 tuần sau khi tiêm chủng vắc-xin cúm
• Trẻ bị sốt hoặc đang ốm

Nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ bị dị ứng với trứng thì hãy báo cho bác sĩ. Vì vắc-xin cúm thường được nuôi trong trứng gà nên có thể chứa các đặc tính của protein trứng. Đa số trường hợp trẻ dị ứng với trứng vẫn có thể tiêm ngừa.

Trẻ em đã có phản ứng dị ứng sau khi tiêm bất kỳ một loại vắc-xin cúm nào trước đó, nên được đánh giá kĩ càng bởi một chuyên gia dị ứng. Chuyên gia sẽ xác định xem có nên tiêm phòng cúm cho trẻ nữa hay không.

8Những phản ứng phụ có thể có khi tiêm phòng cúm cho trẻ em

Đến đây cha mẹ đã hiểu được là có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hằng năm. Sau khi tiêm phòng cúm cho trẻ, có thể xảy ra các phản ứng phụ như sau:

• Sưng đau tại chỗ tiêm, vùng da xung quanh
• Các triệu chứng giả cúm như: Sốt, sổ mũi, hắt hơi, mệt mỏi như người bị cúm.

Khi trẻ có các biểu hiện trên, cha mẹ có thể dùng khăn hạ sốt và thuốc để giúp trẻ hạ sốt. Một số sản phẩm khăn hạ sốt rất công hiệu với sốt nhẹ.

Cha mẹ đừng sợ những phản ứng phụ này mà không tiêm chủng, việc có nên tiêm phòng cúm cho trẻ đã được rất nhiều chuyên gia y tế khuyến cáo.

Khăn hạ sốt Dr.Papie 0+ cho bé từ 0 tháng

Những phản ứng phụ khi tiêm vắc-xin ngừa cúm thường rất hiếm gặp, thường chỉ xuất hiện và kéo dài khoảng hai ngày sau tiêm. Nếu trẻ sốt cao liên tục hoặc có các dấu hiệu bất thường, cha mẹ đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám.

9Đôi lời từ AVAKids

Hy vọng những thông tin trên đã giúp ba mẹ tìm được câu trả lời cho thắc mắc "Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hay không?". Cha mẹ nên tiêm phòng cúm cho trẻ đầy đủ và đúng lịch. Điều đó sẽ giúp trẻ phòng ngừa loại bệnh phổ biến này, đồng thời tránh lây lan cho người khác.

Những thông tin trong bài viết của AVAKids chỉ mang tính chất tham khảo, không có tác dụng thay thế chẩn đoán và điều trị y khoa.

Quỳnh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Trúc Lâm