Trẻ đi ngoài màu xanh rêu có sao không? Nguyên nhân và cách xử lý tại nhà

Trẻ đi ngoài phân xanh là hiện tượng thường gặp trong các giai đoạn phát triển của trẻ. Những thay đổi trong màu phân phản ánh sức khỏe của trẻ. Trong bài viết này, AVAKids sẽ giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ tại sao trẻ đi ngoài phân xanh cũng như nắm rõ được cách điều trị tình trạng này.

1Trẻ 1 tuổi đi ngoài màu xanh rêu có sao không?

Phân của trẻ sơ sinh bú sữa mẹ thường có màu nâu, xanh lá cây hay màu vàng mù tạt. Trẻ sơ sinh có phân màu xanh lá cây, nâu hoặc đen như hắc ín thường được gọi là “phân su”.

Màu sắc phân của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể thay đổi tùy vào chế độ ăn, hệ tiêu hóa và sức khỏe của bé. Trong nhiều trường hợp, phân xanh là hiện tượng bình thường, nhưng đôi khi nó cũng là dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa hoặc bệnh lý tiềm ẩn. 

1.1. Khi nào em bé đi phân xanh là bình thường?

Nếu trẻ đang có những dấu hiệu phát triển bình thường và tăng cân theo biểu đồ tăng trưởng của trẻ thì trẻ đi ngoài phân xanh không phải là tình trạng đáng quan ngại.

• Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn có thể đi ngoài phân xanh do sữa mẹ chứa nhiều lactose. Nếu bé bú nhiều sữa đầu (sữa loãng) hơn sữa cuối (sữa đặc giàu chất béo), phân có thể có màu xanh nhạt.
• Khi bé bắt đầu ăn dặm, hệ tiêu hóa chưa quen với thực phẩm mới có thể dẫn đến phân xanh trong vài ngày đầu.
• Một số thực phẩm như rau lá xanh, ngũ cốc giàu sắt hoặc sữa công thức có chứa sắt cũng có thể làm thay đổi màu phân của bé.

1.2. Khi nào trẻ đi phân xanh là dấu hiệu bất thường?

• Nếu phân có màu xanh đậm, lẫn chất nhầy, có mùi hôi khó chịu, bé quấy khóc, sốt hoặc có dấu hiệu mất nước, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý.
• Phân xanh kèm theo tiêu chảy có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn đường ruột.
• Nếu trong phân có lẫn máu hoặc bé có dấu hiệu đau bụng dữ dội, đây có thể là biểu hiện của bệnh lý nghiêm trọng như lồng ruột hoặc nhiễm trùng ruột.

1.3. Bảng tổng hợp các màu phân ở trẻ

2Nguyên nhân khiến bé đi ngoài phân xanh

2.1. Nguyên nhân sinh lý (Không đáng lo ngại)

• Do sữa mẹ: Trong sữa mẹ có hai phần: sữa đầu (nhiều nước, ít béo) và sữa cuối (đặc, giàu chất béo). Nếu trẻ bú quá nhiều sữa đầu mà không nhận đủ sữa cuối, lactose trong sữa đầu có thể làm phân có màu xanh. Đây không phải vấn đề nghiêm trọng nhưng mẹ nên đảm bảo bé bú hết một bên bầu sữa trước khi đổi bên để nhận đủ dưỡng chất.
• Thực phẩm bé ăn vào: Rau xanh, các loại thức ăn có phẩm màu xanh, thực phẩm giàu sắt (như bột ăn dặm bổ sung sắt) có thể khiến phân chuyển màu.
• Thuốc và vitamin: Một số loại thuốc chứa sắt, kháng sinh hoặc bổ sung vitamin có thể làm phân xanh. Điều này xảy ra do sắt không được hấp thu hết trong cơ thể mà thải ra ngoài theo phân.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý (Cần theo dõi và xử lý)

• Nhiễm khuẩn đường ruột: Các loại vi khuẩn như Salmonella, E. coli có thể gây tiêu chảy, phân xanh nhầy, có mùi hôi tanh. Nguyên nhân thường do bé tiếp xúc với thực phẩm hoặc nước uống nhiễm khuẩn.

• Dị ứng thực phẩm: Một số bé không dung nạp được đạm sữa bò hoặc các thành phần khác trong sữa công thức, dẫn đến viêm ruột nhẹ và đi ngoài phân xanh.

• Rối loạn tiêu hóa do thuốc kháng sinh: Khi bé sử dụng kháng sinh, hệ vi sinh đường ruột có thể bị mất cân bằng, dẫn đến tiêu chảy và phân xanh.

• Rối loạn hấp thu hoặc bệnh lý đường ruột: Một số bệnh như không dung nạp lactose, bệnh Celiac (không dung nạp gluten) có thể khiến phân xanh kéo dài, kèm theo các triệu chứng khác như sút cân, chậm tăng trưởng.

Trẻ đi ngoài phân xanh thường xảy ra ở những giai đoạn sau:

• Trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi
• Trẻ sơ sinh 2 tuần tuổi
• Trẻ sơ sinh 3 tuần tuổi
• Trẻ sơ sinh 4 tuần tuổi
• Trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi

3Em bé đi phân xanh khi nào cần đi khám bác sĩ?

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hà, chuyên gia nhi khoa tại Bệnh viện Nhi Đồng 1: "Phân xanh ở trẻ sơ sinh thường là bình thường trong 1-2 ngày đầu sau sinh do phân su. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc kèm triệu chứng khác, cha mẹ cần theo dõi sát sao.".

Cha mẹ cần đưa bé đi khám ngay nếu có các dấu hiệu sau:

• Phân xanh kéo dài hơn 3-5 ngày mà không rõ nguyên nhân.
• Phân xanh kèm theo máu, dịch nhầy hoặc có mùi tanh nồng.
• Bé quấy khóc, bỏ bú, sốt cao, nôn mửa hoặc có dấu hiệu mất nước (mắt trũng, môi khô, ít đi tiểu).
• Trẻ có tiền sử dị ứng thực phẩm hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài.

Nếu trẻ đi ngoài phân xanh và thường xuyên cáu gắt, cha mẹ cần đưa bé tới gặp bác sĩ

Sữa bột Friso Gold Pro số 4 800g (3 - 6 tuổi)

4Cách xử lý khi gặp tình trạng trẻ đi ngoài phân xanh

Theo dõi chế độ ăn uống của trẻ: Nếu bé đang bú mẹ, mẹ nên đảm bảo bé bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại. Nếu bé ăn dặm, cha mẹ có thể thử giảm lượng rau xanh hoặc thực phẩm giàu sắt để xem phân có trở lại bình thường hay không.

• Giữ vệ sinh cho bé: Rửa tay trước khi chế biến thức ăn và sau khi thay tã cho bé, vệ sinh bình sữa đúng cách để tránh nhiễm khuẩn.
• Bù nước nếu bé tiêu chảy: Nếu bé bị tiêu chảy kèm phân xanh, hãy bổ sung nước và dung dịch điện giải (ORS) theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Sử dụng biểu đồ loại bỏ thực phẩm và ghi lại các loại thức ăn mà mẹ bé đang sử dụng. Từ đó tìm ra chất gây dị ứng và so sánh tương quan giữa thức ăn và màu phân của trẻ.
• Sử dụng sữa công thức không chứa Lactose: Nếu trẻ được bổ sung quá nhiều Lactose là nguyên nhân trẻ đi ngoài phân xanh thì ba mẹ có thể giảm mức độ bổ sung lactose hay sử dụng các loại sữa công thức không chứa Lactose. Phương pháp này còn có tác dụng giúp trẻ tăng cân sau khi bị tiêu chảy do nhiễm trùng hay tiêu chảy do không dung nạp Lactose thứ phát.
• Hạn chế thuốc kháng sinh khi không cần thiết: Nếu trẻ đang dùng kháng sinh và có triệu chứng rối loạn tiêu hóa, cha mẹ có thể hỏi ý kiến bác sĩ về việc bổ sung men vi sinh để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
• Một số nghiên cứu chỉ ra rằng Prebiotics có thể giúp điều trị phân xanh và cải thiện độ đặc của phân. Tuy nhiên, cha mẹ tuyệt đối không cho trẻ sử dụng bất kỳ loại thuốc nào có chứa Prebiotics mà không được sự đồng ý của bác sĩ.

5Một số câu hỏi thường gặp khi trẻ đi ngoài ra phân xanh

5.1. Phân xanh có phải là dấu hiệu của bệnh nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh?

Không phải lúc nào phân xanh cũng là biểu hiện của nhiễm trùng. Tuy nhiên, một số tình trạng nhiễm trùng như virus Rota có thể gây ra phân xanh. Để chắc chắn, cha mẹ hãy đưa trẻ tới gặp bạn sĩ để được tư vấn.

5.2. Phân xanh có bình thường ở trẻ sử dụng sữa công thức hay không? 

Không phải bất kỳ trẻ nào sử dụng sữa công thức cũng đi phân xanh. Mặc dù vậy, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phân xanh thường gặp ở trẻ bú sữa công thức hơn là sữa mẹ.

5.3. Làm sao biết trẻ đi ngoài phân xanh do bệnh lý?

Quan sát thêm các dấu hiệu như phân có máu, nhầy, hoặc bé mệt mỏi, bỏ bú. Nếu nghi ngờ, tham khảo ý kiến bác sĩ.

5.4. Mẹ nên ăn gì để cải thiện phân xanh của trẻ?

Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, trái cây), hạn chế đồ dầu mỡ, cay nóng và uống đủ 2-3 lít nước/ngày.

5.5. Trẻ đi ngoài phân xanh bao lâu thì hết?

Thường tự khỏi sau 2-3 ngày nếu do sinh lý. Nếu kéo dài trên 5 ngày, cần kiểm tra nguyên nhân sâu xa.

5.6. Có nên dùng men vi sinh khi trẻ đi ngoài phân xanh?

Có, men vi sinh giúp cân bằng hệ tiêu hóa, nhưng nên chọn loại phù hợp với độ tuổi của bé và tham khảo bác sĩ.

Trẻ đi ngoài phân xanh là hiện tượng hoàn toàn bình thường đối với trẻ sơ sinh khỏe mạnh, phát triển tốt và không cần can thiệp y tế. Chính vì vậy, cha mẹ có thể không cần quá lo lắng nếu phân của con có màu xanh. Trong hầu hết các trường hợp, thay đổi chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp ngăn ngừa tình trạng phân xanh ở trẻ sơ sinh.