Dấu hiệu tắc ruột ở trẻ - Ba mẹ cần chú ý và xử trí kịp thời

Tắc ruột ở trẻ là tình trạng rối loạn thường gặp. Theo đó, giai đoạn đầu, bệnh thường khó xác định do ba mẹ dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường. Cùng tìm hiểu rõ hơn về căn bệnh này trong bài viết sau đây nhé!

1Tắc ruột ở trẻ là gì?

Tắc ruột ở trẻ là tình trạng các chất có trong lòng ruột (ruột non và đại tràng) bị tắc nghẽn. Theo đó, các chất khi bị ứ đọng lâu ngày trong ruột sẽ khiến vi khuẩn sinh sôi, gây nên các biến chứng nghiêm trọng như hoại tử ruột. Thậm chí, nếu bé không được đưa đi cấp cứu kịp thời có thể gây nguy hiểm tới tính mạng. 

Bệnh tắc ruột ở trẻ em thường tiến triển rất nhanh, khiến thành ruột gặp nhiều tổn thương. Theo đó, đoạn ruột phía trên sẽ bị tắc nghẽn, trướng và căng dần. Từ đó làm tăng áp lực bên trong lòng ruột, gây ứ trệ tĩnh mạch cũng như giảm tưới máu mao mạch, dẫn đến niêm mạc ruột bị tổn thương, xung huyết, phù nề, khiến quá trình hấp thu gặp khó khăn.

Tắc ruột ở trẻ là tình trạng các chất có trong lòng ruột (ruột non và đại tràng) bị tắc nghẽn

2Các dạng tắc ruột thường gặp

Tắc ruột ở trẻ được phân thành 2 loại thường gặp, đó là tắc ruột cơ năng và tắc ruột cơ học. Cụ thể:

• Tắc ruột cơ năng: Thường xuất hiện trong những trường hợp dây sợi mô bên trong bụng bị kết dính lại sau ca phẫu thuật thoát vị, viêm ruột thừa, ung thư đại tràng,...
• Tắc ruột cơ học: Thường xảy ra khi ruột của bé bị thắt hoặc xoắn lại như dây thừng, dẫn đến tắc nghẽn. Tắc ruột cơ học xảy ra do nguyên nhân chủ yếu là bã thức ăn, giun sán ở trẻ em, sỏi mật, khối u, nút phân su,...

3Yếu tố tăng nguy cơ trẻ bị tắc ruột

Có rất nhiều tố yếu tăng nguy cơ bị tắc ruột, ví dụ như:

• Độ tuổi: Trẻ em có nguy cơ bị tắc ruột cao hơn so với người lớn tuổi.
• Giới tính: Tình trạng tắc ruột thường xảy ra nhiều hơn với bé trai.
• Đường ruột bất thường được hình thành khi sinh ra.
• Trẻ bị lồng ruột trước đó: Bệnh này hoàn toàn có thể tái phát, khiến bé bị tắc ruột.
• Bệnh Crohn: Tình trạng này khiến thành ruột trở nên dày hơn, lòng ruột sẽ bị thu hẹp lại dẫn đến tắc.

4Nguyên nhân trẻ bị tắc ruột

Nguyên nhân chính dẫn đến tắc ruột ở trẻ là lồng ruột và bã thức ăn. Đặc biệt, với trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, nguyên nhân tắc ruột chủ yếu là do thức ăn, giun sán hoặc lồng ruột. Bé bị tắc ruột cũng có thể do các dị vật như khối u sùi trong lòng ruột, sỏi mật hoặc phân su,...

Ngoài ra cũng có một số nguyên nhân gây ra bệnh tắc ruột ở trẻ, bao gồm:

• Khối Polyp, khối u.
• Viêm túi thừa, viêm ruột.
• Thoát vị.
• Xoắn đại tràng.
• Bé đã có tiền sử bị lồng ruột và dễ tái phát.

Trẻ bị tắc ruột có thể do viêm túi thừa hoặc xoắn tràng vị

5Dấu hiệu nhận biết tắc ruột ở trẻ

Ba mẹ cần quan sát các bé thường xuyên. Nếu nhận thấy 4 triệu chứng tắc ruột ở trẻ em dưới đây, hãy cảnh giác để có phương án điều trị phù hợp:

• Đau bụng: Khi bé bị tắc ruột, bụng sẽ đột ngột đau dữ dội, mức độ đau ngày càng tăng dần. Trẻ đau bụng quanh rốn, trên rốn bên phải hoặc bên trái, vùng chậu và nhanh chóng lan ra toàn ổ bụng.
• Nôn trớ: Trẻ có thể sẽ nôn cùng các cơn đau bụng. Ban đầu, trẻ sẽ nôn ra thức ăn, sau đó là dịch tiêu hóa và dịch mật. Nếu ba mẹ nhận thấy bé nôn sớm, nhiều, tức là biểu hiện tắc ruột cao. Thậm chí, nếu bé nôn ra phân cùng chướng bụng, tức là tắc ruột thấp hoặc đã để quá muộn. Nôn ói cũng sẽ khiến bé bị mất nước, mệt mỏi và vận động kém.
• Táo bón: Thông thường, dấu hiệu này sẽ bị ba mẹ chủ quan bỏ qua vì nghĩ đây là tình trạng trẻ bị táo bón. Tuy nhiên, táo bón là biểu hiện của việc các chất trong lòng ruột bị ngưng trệ lưu thông. Do vậy, đây cũng là một trong những triệu chứng lâm sàng để chẩn đoán tắc ruột ở trẻ. 
• Chướng bụng: Thường được phát hiện bởi các phương pháp thăm khám lâm sàng như sờ, nhìn, nắn, nghe, gõ, khám trực tràng,...

Tuy nhiên, không phải tất cả trẻ khi tắc ruột đều có 4 biểu hiện trên. Có một số bé khi tắc ruột nhưng không có biểu hiện cụ thể hoặc có thêm các dấu hiệu khác như đi ngoài ra máu, trẻ bị sốt li bì, bệnh tiêu chảy ở trẻ em,... Do vậy, ba mẹ cần quan sát, theo dõi con cẩn thận. Khi nhận thấy có dấu hiệu nghiêm trọng và kéo dài, hãy đưa con đi khám.

6Tính nguy hiểm của chứng tắc ruột ở trẻ sơ sinh

Tắc ruột ở trẻ tiến triển khá nhanh và nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Theo đó, trong giai đoạn đầu, ba mẹ sẽ khó có thể phát hiện bởi các triệu chứng giống với rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thức ăn, táo bón thông thường. Ngoài ra, việc chẩn đoán bệnh cũng thường gặp nhiều cản trở bởi việc siêu âm bụng không thấy được bã thức ăn.

Mức độ diễn biến và biến chứng của bệnh viêm ruột ở trẻ sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như:

• Vị trí tắc ruột: Ở đại tràng hay ruột non, ở ruột thấp hoặc ruột cao.
• Mức độ tắc nghẽn ở ruột: Tắc một phần hoặc tắc hoàn toàn.
• Loại tắc ruột: Cơ học hoặc cơ năng.
• Cơ chế tắc ruột: Do thắt ruột hay bít tắc ruột.

Tắc ruột sẽ khiến đoạn ruột trên bị tổn thương do áp lực tắc nghẽn, căng trướng, gây đến tĩnh mạch bị ứ trệ, giảm sự tưới máu lên mao mạch. Điều này khiến niêm mạc ruột bị tổn thương, phù nề, xung huyết và giảm sự hấp thụ dinh dưỡng ở bé.

Khi trẻ bị nôn liên tục để giảm sự ứ nghẽn trên chỗ tắc có thể dẫn tới tình trạng rối loạn chất điện giải, mất nước, nghiêm trọng hơn là gây ra suy thận cơ năng cực kỳ nguy hiểm. Nếu ba mẹ không có phương án điều trị kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng như trẻ bỏ ăn, ăn kém, biếng ăn bệnh lý, sụt cân. Lâu ngày, bé sẽ bị viêm hoặc thủng ruột.

Tắc ruột có thể khiến trẻ bị xung huyết

7Chẩn đoán tắc ruột ở trẻ

Khi phát hiện những dấu hiệu nghi là tắc ruột ở trẻ, bác sĩ sẽ tiến hành đưa ra các phương án thăm khám, điều trị. Với sự phát triển của y học hiện nay, hàng loạt những thiết bị, kỹ thuật hiện đại đã được áp dụng để sớm phát hiện bệnh viêm tắc ruột ở trẻ.

Phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh được sử dụng khá phổ biến khi bé bị tắc ruột. Theo đó, bác sĩ sẽ hướng dẫn ba mẹ đưa bé đi chụp X-quang vùng bụng để xác định được khu vực, vị trí bị tắc ruột. 

Bên cạnh đó, kỹ thuật chụp khung đại tràng và chụp lưu thông tiêu hóa, siêu âm ổ bụng cũng được áp dụng phổ biến hiện nay. 

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể dựa vào kết quả xét nghiệm máu, kiểm tra sơ bộ chức năng gan, thận để đưa ra những đánh giá về tình trạng sức khỏe của bé.

8Điều trị trẻ bị tắc ruột

Tắc ruột ở trẻ tiềm ẩn nhiều nguy hiểm và cần phải được điều trị, thăm khám kịp thời. Theo đó, các phương án điều trị thường xuyên được sử dụng như sau:

• Truyền dịch: Đối với những bé bị tắc ruột do dị vật, bã thức ăn, bác sĩ sẽ thực hiện truyền dịch thông qua đường truyền tĩnh mạch. Điều này giúp làm mềm và đẩy chúng ra khỏi ruột, lưu thông đường tiêu hóa cho bé.
• Thụt tháo: Đây là phương án an toàn thường được áp dụng để lấy đi các khối dị vật hoặc bã thức ăn trong ruột của bé. Nếu thụt tháo thành công, tình trạng tắc nghẽn sẽ được điều trị khỏi và không cần đến các phương án khác.
• Phẫu thuật: Nếu ruột bé trở nên nghiêm trọng như thủng hoặc tháo lồng ruột không thành công, phẫu thuật sẽ là phương án cuối cùng và tối ưu nhất. Lúc này, bác sĩ sẽ tháo gỡ đoạn ruột bị tắc nghẽn, sau đó lưu thông ruột cho bé.

Để phòng ngừa tắc ruột ở trẻ, ba mẹ nên cho trẻ ăn các loại thực phẩm dễ tiêu hóa

9Biện pháp phòng ngừa tắc ruột ở trẻ

Tắc ruột ở trẻ sẽ trở nên nghiêm trọng nếu ba mẹ không biết cách xử trí kịp thời. Do vậy, để đảm bảo an toàn, ba mẹ nên nắm rõ những cách phòng bệnh từ sớm để ngăn những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Dưới đây là 10 biện pháp phòng chống tắc ruột ở trẻ mà ba mẹ có thể tham khảo:

• Thức ăn của bé nên được nấu mềm, dễ ăn.
• Ba mẹ nên chọn những loại thực phẩm dễ tiêu hóa.
• Nên chọn các thực phẩm giàu chất xơ, các loại rau có tính nhớt như rau đay hoặc rau mồng tơi.
• Cho bé ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Tuyệt đối không cho bé ăn quá no trong 1 bữa.
• Ba mẹ hạn chế cho bé ăn nhiều thực phẩm khó tiêu hóa như thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán.
• Tập cho bé thói quan ăn chậm, nhai kỹ.
• Bổ sung nhiều nước cho bé mỗi ngày.
• Hạn chế cho bé ăn những thực phẩm chát, có nhiều nhựa như hồng, hồng xiêm,... đặc biệt là khi trẻ đói.
• Đưa bé đi khám định kỳ thường xuyên.
• Khi con có biểu hiện bất thường, ba mẹ hãy đưa bé đi khám để được chẩn đoán chính xác về vấn đề mà con đang gặp phải.

10Đôi lời từ AVAKids

Tắc ruột ở trẻ là bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Qua bài viết của AVAKids, hy vọng ba mẹ có thêm thông tin về những dấu hiệu, cách thăm khám và phòng tránh bệnh tắc ruột, giúp bé có một sức khỏe an toàn và phát triển toàn diện.

Ngoài ra, mẹ có thể bổ sung men vi sinh bioamicus complete cũng là cách hỗ trợ tiêu hoá cho trẻ sơ sinh hiệu quả.

Bài viết của AVAKids chỉ mang tính chất tham khảo, không có tác dụng thay thể việc chuẩn đoán và điều trị bệnh.

Phương Anh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Trúc Lâm