Trẻ thiếu máu nên ăn gì? Các loại thực phẩm giàu sắt cho trẻ thiếu máu

Những thực phẩm như thịt đỏ, nội tạng, cá, trứng, các loại hạt, rau có lá xanh, trái cây giàu vitamin C,… là những thực phẩm giàu chất sắt. Cùng chuyên mục Góc chuyên gia của AVAKids điểm qua những loại thực phẩm mà ba mẹ có thể bổ sung vào thực đơn dinh dưỡng khi bé bị thiếu máu nhé.

1Chế độ dinh dưỡng cho trẻ thiếu máu

Theo khuyến cáo của Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, ba mẹ nên:

• Cho trẻ ăn theo nhu cầu khuyến nghị (theo tuổi, cân nặng, chiều cao, giới tính).
• Tăng cường các thực phẩm giàu sắt trong thực đơn hàng ngày của trẻ.
• Bổ sung các loại quả có chứa nhiều vitamin C như: nho, bưởi, cam, quýt, dâu tây… để giúp hỗ trợ hấp thu sắt.
• Ăn đa dạng thực phẩm đủ 4 nhóm chất theo: bột đường, đạm, béo, vitamin và khoáng chất.

Chất bột đường (gluxit)

• Gạo, bột mì, khoai lang, ngô,…
• Cung cấp năng lượng và hỗ trợ cơ thể trong việc chuyển hóa dinh dưỡng.

Chất đạm (protein)

• Thịt gà, cá, tôm, trứng, đậu phụ, các loại hạt,…
• Giúp phát triển cơ bắp và hỗ trợ sản xuất hồng cầu.

Vitamin và khoáng chất

• Rau xanh, trái cây như cam, bưởi, chuối, cải xoăn, bí đỏ,…
• Cung cấp vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C giúp cải thiện hấp thu sắt từ thực phẩm.

Chất béo (lipit)

• Dầu ăn, mỡ, cá béo như cá hồi, quả bơ,…
• Cung cấp năng lượng và hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu.

2Trẻ thiếu máu nên ăn gì?

2.1 Thịt đỏ và nội tạng

• Thịt bò, thịt cừu, thịt lợn: Các loại thịt đỏ này là nguồn cung cấp sắt heme, một loại sắt dễ dàng hấp thu và sử dụng trong cơ thể. Thịt bò, đặc biệt, rất giàu sắt và protein, giúp cơ thể tăng cường sản xuất hồng cầu.
• Nội tạng: Thận, gan, tim, dồi tiết là những nguồn sắt rất dồi dào, đặc biệt là gan, cung cấp nhiều vitamin A, vitamin B12 và các khoáng chất thiết yếu cho cơ thể. Tuy nhiên, mẹ nên giới hạn số lần ăn để tránh nguy cơ dư thừa vitamin A.

Lời khuyên: Cho trẻ ăn 2 - 3 bữa thịt đỏ hoặc nội tạng mỗi tuần để cung cấp đầy đủ sắt.

2.2 Trứng

Trứng là nguồn protein tuyệt vời và cũng chứa sắt, đặc biệt là trong lòng đỏ. Trứng có thể giúp bổ sung chất đạm, đồng thời hỗ trợ phát triển cơ bắp và sức khỏe tổng thể của trẻ.

Lời khuyên: Mẹ nên cho trẻ ăn 3 - 4 quả trứng/tuần. Mẹ có thể chế biến trứng luộc, rán hoặc trứng hấp để tạo sự đa dạng trong khẩu phần ăn của trẻ.

2.3 Cá và động vật có vỏ

• Cá mòi, cá mòi cơm, cá cơm, tôm, cua, hến, sò huyết: Các loại cá và động vật có vỏ này không chỉ giàu protein mà còn là nguồn cung cấp omega-3 và sắt, đặc biệt là sắt non-heme. Ngoài ra, cá mòi và hến còn cung cấp canxi và vitamin D.

Lời khuyên: Mẹ nên cho trẻ ăn 3-4 bữa cá/tuần. Cung cấp các món ăn từ cá tươi hoặc đóng hộp như cá mòi để giúp trẻ dễ dàng tiếp nhận chất dinh dưỡng.

2.4 Trái cây giàu vitamin C

• Ổi: Cung cấp khoảng 200mg vitamin C mỗi 100g.
• Ớt chuông đỏ: Mỗi 100g ớt chuông đỏ có thể chứa lên đến 100 mg vitamin C.
• Kiwi: Mỗi quả chứa khoảng 100 mg vitamin C, giúp tăng cường hệ miễn dịch.
• Cam: Một quả cam cung cấp từ 50 - 60 mg vitamin C, giúp cải thiện sức đề kháng.
• Dâu tây: Cung cấp 50 - 80 mg vitamin C mỗi 100g, là nguồn tuyệt vời của chất chống oxy hóa.
• Bưởi: Mỗi quả bưởi có khoảng 60 - 70 mg vitamin C, hỗ trợ làm đẹp da và tăng cường sức khỏe.
• Đu đủ: Cung cấp 60 mg vitamin C trong 100g đu đủ, và còn giúp tiêu hóa.
• Quýt: Mỗi quả quýt có 40 - 60 mg vitamin C, giúp cải thiện hệ miễn dịch.

2.5 Các loại hạt

• Đậu phộng, quả hồ đào, quả óc chó, hạt mè, hạt hướng dương, hạt thông: Các loại hạt này không chỉ cung cấp protein mà còn cung cấp sắt, vitamin E, và chất béo lành mạnh. Các chất béo này giúp cơ thể hấp thu các vitamin tan trong dầu, bao gồm vitamin A và D, hỗ trợ sự phát triển của trẻ.

Lời khuyên: Bạn có thể cho trẻ ăn các loại hạt đã được nghiền nhỏ hoặc xay nhuyễn vào bữa ăn hàng ngày, hoặc chế biến thành các món ăn vặt như granola, sữa hạt,...

2.6 Các loại rau có lá xanh

• Bông cải xanh, cải bó xôi, cải xoong, cải xoăn: Các loại rau lá xanh đậm này là nguồn tuyệt vời cung cấp sắt và folate, cần thiết cho sự phát triển của tế bào máu. Rau cải bó xôi còn chứa nhiều vitamin A, giúp cải thiện sức đề kháng cho trẻ.

Lời khuyên: Cố gắng cho trẻ ăn rau xanh trong mỗi bữa ăn. Có thể chế biến rau cải bó xôi thành món canh hoặc xào, hoặc trộn vào salad để tăng khẩu phần rau trong bữa ăn.

2.7 Ngũ cốc và các sản phẩm ngũ cốc

• Bánh mì, bột ngô, bột cám, bánh yến mạch, lúa mạch đen: Các loại ngũ cốc này chứa sắt và chất xơ, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Chúng còn giúp ổn định đường huyết và duy trì sức khỏe lâu dài cho trẻ.

Lời khuyên: Cung cấp cho trẻ các bữa sáng từ yến mạch hoặc bánh mì nguyên cám, hoặc cho trẻ ăn bữa phụ từ ngũ cốc để bổ sung dưỡng chất.

2.8 Các loại đậu

• Đậu nướng, đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu xanh, đậu mắt đen: Đậu là một nguồn cung cấp sắt tuyệt vời, đặc biệt là sắt non-heme. Ngoài sắt, đậu còn chứa nhiều protein thực vật, giúp phát triển cơ bắp và hệ thống miễn dịch của trẻ.

Lời khuyên: Mẹ có thể chế biến đậu vào các món ăn như canh đậu, nấu cùng với cơm hoặc trộn vào salad. Cung cấp cho trẻ 2-3 bữa đậu mỗi tuần.

2.9 Sữa và chế phẩm từ sữa 

Trẻ được bổ sung đầy đủ sữa và các chế phẩm từ sữa thường ít có nguy cơ bị thiếu máu. Bởi vì trong sữa có đầy đủ các vi chất cần thiết cho quá trình tạo máu của trẻ như B12, acid folic, sắt, kẽm,...

Trẻ bị thiếu máu nên ăn gì? Mẹ nên cho bé sử dụng sữa tươi, sữa bột cho bé hoặc các chế phẩm từ sữa như váng sữa, sữa chua,... để bổ sung các vi chất cần thiết.

Sữa bột Friso Gold số 4 850g (2 - 6 tuổi) giúp bổ sung sắt cho trẻ

3 Nguyên nhân thiếu máu ở trẻ

Thiếu máu là tình trạng lượng huyết sắc tố (Hb) trong máu thấp, ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển oxy tới các cơ quan và mô trong cơ thể. Hb là một protein chứa sắt trong tế bào hồng cầu. Nếu không có đủ sắt để sản xuất Hb, cơ thể sẽ không thể vận chuyển oxy hiệu quả, dẫn đến tình trạng thiếu máu. Thiếu máu có thể nhẹ hoặc nặng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị.

Trẻ được coi là thiếu máu khi mức Hb dưới 100g/l đối với trẻ từ 6 tháng đến 6 tuổi, và dưới 120g/l đối với trẻ từ 7 đến 14 tuổi.

Nguyên nhân thiếu máu ở trẻ có thể do:

• Thiếu máu do thiếu yếu tố tạo máu: Thiếu sắt, axit folic, vitamin B12, protein, hoặc suy tủy xương.
• Thiếu máu bệnh lý: Do tan máu như bệnh huyết cầu tố, bệnh màng hồng cầu hoặc tan máu tự miễn.
• Thiếu máu do mất máu: Do chấn thương, xuất huyết tiêu hóa, hoặc các vấn đề như giun móc, loét dạ dày, trĩ…

4Dấu hiệu thiếu máu ở trẻ

Dấu hiệu thiếu máu ở trẻ thường khó nhận biết ngay vì các triệu chứng thường rất âm thầm. Tuy nhiên, một số biểu hiện dễ nhận thấy bao gồm:

• Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt và trẻ cảm thấy mệt mỏi, kém hoạt bát, học tập kém, hay buồn ngủ.
• Khó thở, nhịp tim nhanh khi thiếu máu nặng, trẻ cũng có thể thở nông hoặc khó thở khi gắng sức.
• Trẻ dễ bị viêm nhiễm đường hô hấp và các bệnh nhiễm khuẩn khác.
• Biếng ăn, không tăng cân hoặc thậm chí sụt cân, môi khô, lưỡi nhẵn bóng, mất gai lưỡi, móng tay mỏng, dễ gãy hoặc có hình dạng khum như thìa.
• Tóc của trẻ khô, dễ gãy, hoặc rụng nhiều.
• Trẻ dưới 2 tuổi có thể chậm biết ngồi, biết đi, chậm tăng trưởng chiều cao và cân nặng.
• Các xét nghiệm máu cho thấy huyết sắc tố giảm và sắt huyết thanh thấp.

5Gợi ý thực đơn cho trẻ thiếu máu

Trên đây AVAKids đã giúp ba mẹ trả lời được câu hỏi trẻ bị thiếu máu nên ăn gì. Hy vọng bài viết hữu ích cho ba mẹ trong quá trình điều trị thiếu máu ở trẻ. Bên cạnh bổ sung các loại thực phẩm chứa sắt, ba mẹ nên thăm khám bác sĩ khi có triệu chứng bệnh lý để được chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp nhất.