Biện pháp phòng ngừa tinh hoàn ẩn ở trẻ em hiệu quả

Tinh hoàn ẩn là hiện bất thường được xem như bệnh lý thường gặp ở các bé trai, đặc biệt là những bé vừa chào đời. Trong bài viết này, bố mẹ hãy cùng chuyên mục Góc chuyên gia của AVAKids tìm hiểu các biện pháp pháp phòng ngừa hiệu quả nhé!

1Tinh hoàn ẩn là gì?

Tinh hoàn ẩn hay còn gọi có tên gọi khác là tinh hoàn chưa xuống hoặc vắng tinh hoàn là hiện tượng tinh hoàn 1 bên hoặc cả 2 bên đã không nằm trong bìu mà chỉ lỗ bẹn nông, lỗ bẹn sâu hoặc nằm ở bụng hay chỉ xuống bìu một phần. 

Tinh hoàn ẩn là hiện tượng tinh hoàn 1 bên hoặc cả 2 bên không nằm trong bìu

2Trẻ nào dễ bị tinh hoàn ẩn?

Tỷ lệ trẻ sơ sinh nam bị mắc tinh hoàn ẩn rơi vào khoảng 3 - 4%, và còn cao hơn với trẻ sinh non, sinh thiếu tháng, cân nặng thấp hoặc sinh đôi.

Bên cạnh đó những trường hợp được phát hiện bị ẩn tinh hoàn thường có điểm chung là bị rối loạn nội tiết, dị tật bẩm sinh, bệnh lý sơ sinh ngăn cản tăng trưởng hoặc di truyền, cũng có nhiều bé được sinh ra với tinh hoàn ẩn nhưng không thể xác định chính xác nguyên nhân do đâu.

3Nguyên nhân ẩn tinh hoàn ở trẻ

Quá trình di chuyển từ bụng xuống bìu của tinh hoàn bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng ẩn tinh hoàn ở trẻ:

• Nguyên nhân có thể do rối loạn trục hạ đồi, tuyến yên, tuyến sinh dục. Khi tuyến yên bị suy giảm gây ra thiếu hụt gonadotropin và làm tinh hoàn bị ẩn đi.
• Do sai lệch tổng hợp testosterone. Việc thiếu thiếu men 17α-hydroxylase, 5α-reductase,… là một trong những nguyên nhân khiến tinh hoàn phát triển bất thường.
• Khả năng cảm nhận của các thụ thể androgen bị suy giảm là nguyên nhân làm cho chức năng sinh dục nam bị ảnh hưởng.
• Mẹ bầu khi mang thai có xu hướng dùng diethylstilbestrol nhiều hay thuốc kháng androgen.
• Dây chằng tinh hoàn, bìu phát triển bất thường làm cho tinh hoàn lơ lửng và không xuống được.
• Do cuống mạch của tinh hoàn ngắn, xơ hóa vùng ống bẹn,…

Dùng diethylstilbestrol nhiều làm tăng nguy cơ mắc tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh

4Dấu hiệu nhận biết tinh hoàn ẩn ở trẻ

Bố mẹ có thể dễ dàng xác định trẻ bị ẩn tinh hoàn chỉ qua một số dấu hiệu đơn giản như khi sờ vào bìu không thấy sự xuất hiện của tinh hoàn hoặc chỉ có 1 bên. Quan sát bằng mắt thường thấy ở ống bẹn có khối u nổi lên hay bìu không có sự phát triển.

Khi bị tinh hoàn ẩn trẻ thường hay bị co rút tinh hoàn do phản xạ cơ bìu hay một số bất thường của tinh hoàn như u tinh hoàn, vôi hóa nhu mô tinh hoàn,...

Để chắc chắn hơn khi thấy những dấu hiệu trên bố mẹ cần tiến hành siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng hoặc nội soi ổ bụng,... hoặc các xét nghiệm nội tiết tố như LH, FSH, prolactin, estradiol và testosterone. Trong trường hợp không sờ thấy hai bên tinh hoàn và muốn xác định vị trí thì cần sử dụng nghiệm pháp HCG.

5Phân biệt tinh hoàn ẩn và tinh hoàn lạc chỗ

Tinh hoàn lạc chỗ là trường hợp tinh hoàn nằm ở bìu, mu, nếp bẹn, cung đùi, tầng sinh môn, do quá trình di chuyển bị kéo lệch ra khỏi quỹ đạo. Trong khi tinh hoàn ẩn lại nằm trên đường di chuyển như trong thời kỳ phôi thai, có thể là trên ổ bụng, ống bẹn, lỗ bẹn, trên bìu…

Tuy nhiên mỗi đối tượng bị tinh hoàn ẩn lại dẫn tới những biến chứng dị dạng khác nhau hoặc những rối loạn bệnh lý nhiễm sắc thể giới tính, ái nam ái nữ và một số dị dạng ở đường tiết niệu như tật lỗ đái thấp, suy tuyến sinh dục…

6Ảnh hưởng của ẩn tinh hoàn ở trẻ

Tinh hoàn ẩn nên được phát hiện sớm để tìm ra phương pháp điều trị kịp thời, tránh những ảnh hưởng và biến chứng xấu tới sức khỏe của bé như:

• Ẩn tinh hoàn có thể gây ra vô sinh, bởi các ống sinh tinh có đường kính nhỏ và tình trạng xơ hóa cao, đồng thời mô tinh hoàn có sự biến đổi dẫn tới không sản xuất được tinh trùng.
• Với những trường hợp ẩn tinh hoàn một bên vẫn có khả năng sinh sản nhưng lại dễ dẫn tới biến chứng ung thư tinh hoàn bị ẩn và nhiều nguy cơ bệnh tật khác.

Tinh hoàn ẩn nên được phát hiện sớm để tìm ra phương pháp điều trị kịp thời

7Điều trị tinh hoàn ẩn ở trẻ 

Phương pháp điều trị:

• Phương pháp điều trị có thể kết tới như điều trị nội khoa bằng thuốc và áp dụng phương pháp can thiệp bằng phẫu thuật hạ tinh hoàn.
• Tiến hành phẫu thuật trích tinh trùng từ tinh hoàn đã xuống để tìm tinh trùng với những đối tượng bị ẩn tinh hoàn một bên.

Độ tuổi phẫu thuật:

• Dưới 1 tuổi là thời điểm hoàn hảo để điều trị ẩn tinh hoàn. Nếu được điều trị trong giai đoạn này, tỷ lệ có con tự nhiên có thể lên tới 90%.
• Trẻ trên 1 tuổi trong tinh hoàn ẩn sẽ xuất hiện tế bào Leydig bất thường, khiến số lượng tế bào mầm bị giảm sút đặc biệt xuất hiện tình trạng xơ hóa.

8Cách chăm sóc trẻ trước và sau phẫu thuật

Phẫu thuật tinh hoàn ẩn nên được thực hiện sớm trong vòng 12 - 18 tháng đầu đời để hạn chế nguy cơ vô sinh hay biến chứng ung thư tinh hoàn. Dưới đây là cách chăm sóc trẻ trước và sau phẫu thuật:

• Dùng thuốc giảm đau sau khi phẫu thuật để giúp bé hạn chế đau đớn.
• Ngừng tắm trong vòng ít nhất 2 ngày kể từ ngày phẫu thuật mà chỉ nên dùng khăn tắm lau qua nhẹ nhàng.
• Tuyệt đối không để bé cưỡi hoặc ngồi lên đồ chơi, vật cứng trong vòng vài tuần sau khi phẫu thuật.
• Chọn quần áo rộng rãi thoải mái, không bị chật ở đáy quần cho bé.
• Cho trẻ uống nhiều nước sau khi phẫu thuật.
• Kết thúc phẫu thuật cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ để trẻ hồi phục nhanh.
• Hạn chế sử dụng tã lót, nếu dùng thì không nên dùng thường xuyên mà nên để thông thoáng là tốt nhất.

Dùng thuốc giảm đau sau khi phẫu thuật để giúp bé hạn chế đau đớn

9Biện pháp phòng ngừa ẩn tinh hoàn ở trẻ

• Ẩn tinh hoàn ở trẻ chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau, nếu kiểm soát tốt sẽ giúp giảm tối đa tỷ lệ mắc bệnh lý này. Ví dụ, mẹ không nên dùng diethylstilbestrol nhiều hoặc không dùng các chế phẩm kháng androgen.
• Với những bé nhẹ cân, sinh non, sinh đôi bố mẹ cần kiểm tra thật sớm để biết bé có bị mắc tinh hoàn ẩn hay không, từ đó có biện pháp xử lý và chữa trị kịp thời, tránh nguy cơ vô sinh và ung thư hóa tinh hoàn cũng như những biến chứng khác.
• Với những bé đã lớn bố mẹ cần dạy con kiến thức về những thay đổi thể chất có thể xảy ra và kỹ năng kiểm tra để phát hiện u cũng như bệnh tật trên cơ thể bé.

10Đôi lời từ AVAKids

Tinh hoàn ẩn gây ra nhiều biến chứng và ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ. Do vậy, bố mẹ nên tự khám tinh hoàn cho trẻ tại nhà từ sớm và tốt hơn hết nên đi gặp bác sĩ ngay khi thấy có dấu hiệu bất thường.

Các bài viết của AVAKids/Vũ Trụ Bỉm Sữa chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Thông tin tổng hợp bởi Tạ An Ninh

Kiểm duyệt bởi Trúc Lâm