Tiểu đường thai kỳ là một căn bệnh phổ biến và là nỗi lo của nhiều mẹ bầu. Cùng AVAKids tìm hiểu về nguyên nhân, ảnh hưởng và cách điều trị tiểu đường thai kỳ để mẹ bầu chủ động theo dõi sức khỏe và có một thai kỳ an toàn nhé.
Khác với bệnh tiểu đường thông thường, đái tháo đường thai kỳ có thể tự khỏi sau sinh. Nguồn: Freepik
1Tiểu đường thai kỳ là gì?
Đái tháo đường thai kỳ (Tiểu đường thai kỳ) là sự rối loạn về chuyển hóa đường xảy ra trong quá trình mang thai. Tuy bệnh có thể tự biến mất sau sinh, người mẹ có khả năng tái nhiễm ở lần mang thai sau hoặc đái tháo đường thai kỳ chuyển thành tiểu đường mãn tính nếu không được điều trị kịp thời.
2Nguyên nhân dẫn đến tiểu đường thai kỳ
Khi mang thai, nhau thai tạo ra các hormone làm giảm tiết insulin - chất gây chuyển hóa đường trong máu. Khi insulin không đủ thì hậu quả làm đường máu người mẹ tăng cao, dẫn đến đái tháo đường thai kỳ.
3Những mẹ bầu có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cao
Tỉ lệ mắc đái tháo đường thai kỳ là 12%. Tuy nhiên, một số trường hợp có khả năng mắc đái tháo đường thai kỳ cao hơn bình thường là:
- Bà bầu có người trong gia đình mắc tiểu đường thai kỳ
- Bà bầu trên 25 tuổi
- Phụ nữ thừa cân, ít tập luyện
- Tăng cân nhiều khi mang thai
Mức độ tăng cân tiêu chuẩn của một người phụ nữ khỏe mạnh là 12kg trong suốt thai kỳ. Trong đó, 3 tháng đầu được phép tăng 0.5 kg/ tháng; 3 tháng giữa có thể tăng nhiều hơn ở mức 1kg/ tháng; và 3 tháng cuối nên tăng chậm lại.
- Có tiền sử đẻ con to, hoặc bị tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước. Đa phần, em bé có trọng lượng trên 4kg là do người mẹ có rối loạn dung nạp đường trong thai kỳ.
Đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng nghiêm trọng tới mẹ và bé. Nguồn: Pexels
4Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ tới mẹ và con
Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng tới Mẹ như thế nào?
- Phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ bị đa ối, tăng huyết áp và tiền sản giật cao gấp 2.5 lần so với bình thường. Do thai to, người mẹ có nguy cơ mổ lấy thai hoặc sang chấn đường sinh dục nếu đẻ thường. Đây đều là những biến cố nguy hiểm trong quá trình vượt cạn.
- Về ảnh hưởng lâu dài, nguy cơ tái phát tiểu đường thai kỳ ở lần mang thai sau giao động từ 15% đến 70%. Thêm vào đó, nếu thai phụ không điều chỉnh lối sống và chế độ tập luyện sẽ rất dễ mắc đái tháo đường mãn tính.
Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng tới Con như thế nào?
- Ảnh hưởng của đái tháo đường thai kỳ khiến thai nhi có nguy cơ tăng trọng lượng, tăng nguy cơ mổ lấy thai và nhiều biến cố nguy hiểm trong quá trình người mẹ vượt cạn như thai lưu, nhiễm trùng, chảy máu.
- Do em bé quen với môi trường đường huyết cao trong bụng mẹ, sau khi sinh sẽ dễ mắc các bệnh như hạ đường huyết, vàng da, đa hồng cầu.
- Những em bé này có nguy cơ tiểu đường và béo phì khi trưởng thành cao hơn những em bé sinh ra từ người mẹ không bị đái tháo đường thai kỳ.
Bài viết liên quan: Đừng dùng bột ngọt trong thai kỳ nếu mẹ bầu chưa biết những tác hại này
5Chẩn đoán và điều trị tiểu đường thai kỳ
Đái tháo đường thai kỳ được chẩn đoán bằng nghiệm pháp “dung nạp đường huyết”
Phương pháp chẩn đoán
Đái tháo đường thai kỳ không có triệu chứng biểu hiện rõ ràng để người mẹ có thể tự nhận biết. Do vậy, tất cả các sản phụ đều cần thực hiện sàng lọc để chẩn đoán đái tháo đường ở tuần 26 - 28 của thai kỳ. Phương pháp phổ biến nhất hiện nay là “dung nạp đường huyết”. Sản phụ sẽ được bác sĩ yêu cần uống 50gr Glucose (đường) để lấy chỉ số đường tại ba mốc thời gian: trước khi nạp đường, sau nạp đường 1 giờ, và sau nạp đường 2 giờ. Nếu 1 trong 3 chỉ số nằm ngoài mức giới hạn bình thường, sản phụ được chẩn đoán bị đái tháo đường thai kỳ.
Biện pháp điều trị
Tin tốt dành cho những người mẹ bị đái tháo đường thai kỳ là có tới 85% phụ nữ mắc bệnh này đã giảm thành công lượng đường trong máu chỉ bằng cách thay đổi chế độ ăn và tập luyện. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ có 15% trong số đó cần can thiệp bằng thuốc (tiêm insulin). Vậy làm thế nào để thiết kế một chế độ ăn hợp lý cho người bị tiểu đường thai kỳ?
Mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ nên ăn rau xanh đầu tiên trong bữa ăn
Chế độ ăn
Nguyên tắc thực đơn dành cho mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ bao gồm:
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng về số lượng và chất lượng để không ảnh hưởng tới sức khỏe của em bé.
- Chia nhiều bữa nhỏ trong ngày: 3 bữa chính và 2 - 3 bữa phụ.
- Đảm bảo 4 nhóm dinh dưỡng: đạm (15-20%), tinh bột (50-60%), chất béo (20-30%), vitamin và chất xơ.
Làm thế nào để có đủ tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết nhưng không làm tăng đường huyết?
Bí kíp là hãy lựa chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Mẹ bầu có thể tham khảo một vài gợi ý về các loại thực phẩm phân theo nhóm chất như:
- Nhóm tinh bột: nên chọn gạo lứt, các loại khoai, củ, bánh mì đen…
- Nhóm chất đạm: nên ăn thực phẩm chứa chất béo bão hòa như thịt gà, thịt bò, cá, tôm, đậu, trứng, sữa…
- Nhóm chất béo: nên chọn các chất béo bão hòa ít như dầu thực vật, nhóm thịt nạc…
- Nhóm vitamin và chất xơ: nên ăn các loại hoa quả ít đường như cam, ổi, táo, bưởi, dâu, thanh long, kiwi xanh,... và nên tránh các loại hoa quả ngọt như xoài, nho, nước mía… Lưu ý, ăn hoa quả nguyên múi tốt hơn ép lấy nước vì nước ép hoa quả có thể làm lượng đường trong máu tăng nhanh đột ngột. Đối với rau xanh, mẹ bầu nên ăn ít nhất 500 - 600gr mỗi ngày, ăn đầu tiên trong các bữa chính để hạn chế tình trạng tăng đường huyết sau khi ăn.
Mẹo: Bổ sung nước dừa vào thực đơn ăn là một cách tăng vitamin và khoáng chất tốt cho cả mẹ và bé mà không làm lượng đường trong máu tăng đột ngột. Nước dừa tự nhiên đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của thai phụ như ngăn cản cơ thể bị nhiễm khuẩn tiết niệu, bảo vệ tim mạch, giảm mỡ máu, tránh táo bón khi người mẹ điều chỉnh chế độ ăn.
Một số lưu ý khác trong việc kiểm soát tiểu đường thai kỳ:
- Uống đủ lượng nước 1.5 - 2l nước một ngày.
- Tích cực tập thể dục, đặt mục tiêu tập luyện khoảng 30 phút mỗi ngày.
- Đo đường huyết tại nhà thường xuyên. Nếu chỉ số đường huyết nằm trong mức an toàn cho phụ nữ mang thai được khuyến cáo bởi Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, người mẹ đang quản lý tốt lượng đường trong máu của mình:
- Trước bữa ăn: 95 mg / dL hoặc ít hơn
- Một giờ sau bữa ăn: 140 mg / dL hoặc ít hơn
- Hai giờ sau bữa ăn: 120 mg / dL hoặc ít hơn.
Nội dung của AVAKids chỉ có tính chất tham khảo. Bạn nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác bệnh hoặc có liệu trình điều trị thích hợp. Chúc bạn có một thai kỳ an vui!
Ánh Đỗ tổng hợp
